บทบาทรัฐและภาคประชาสังคมในการกำกับดูแลรื้อถอนแท่นปิโตรเลียมในอ่าวไทย

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) นโยบาย ข้อกฎหมาย วิธีการประมูลแหล่งปิโตรเลียมของประเทศไทย 2) บทบาทของรัฐในการกำกับดูแลการรื้อถอนแท่นขุดเจาะปิโตรเลียมในอ่าวไทย และ 3) ปฏิสัมพันธ์ระหว่างภาครัฐ ภาคผู้รับสัมปทาน และภาคประชาสังคมที่เกี่ยวข้องกับการกำกับดูแลการรื้อถอนแท่นขุดเจาะปิโตรเลียมในอ่าวไทย ใช้การวิจัยเชิงคุณภาพ สัมภาษณ์เชิงลึกผู้ให้ข้อมูลหลักจำนวน 11 ท่าน ประกอบด้วย ผู้บริหารของภาครัฐ นักการเมือง ผู้รับสัมปทาน ภาคประชาสังคม และนักวิชาการ คัดเลือกแบบเจาะจง ใช้การวิเคราะห์เชิงเนื้อหา

ผลการวิจัย พบว่า 1) เมื่อเอกชนได้รับสิทธิตามสัญญาสัมปทานจากรัฐบาลในการลงทุนก่อสร้าง
และดำเนินงานเพื่อหาผลตอบแทนภายในระยะเวลาที่กำหนดไว้ กรรมสิทธิ์ในสินทรัพย์นั้นจะเป็นของภาคเอกชน แต่หลังจากการสิ้นสุดอายุสัมปทาน กรรมสิทธิ์ในสินทรัพย์ที่ลงทุนจะถูกโอนให้แก่รัฐบาล โดยผู้รับสัมปทานเดิมต้องจ่ายเงินเป็นหลักประกันในการรื้อถอนสิ่งติดตั้ง 2) ภาครัฐต้องเข้าไปมีบทบาทเป็นผู้ไกล่เกลี่ยความขัดแย้งที่เกิดขึ้นกับการสัมปทานในครั้งนี้อย่างใกล้ชิด ทั้งกับผู้รับสัมปทานรายเดิมและผู้รับสัมปทานรายใหม่ให้การดำเนินงานต่าง ๆ เป็นไปได้ด้วยความเรียบร้อยโดยสันติวิธีไม่ให้ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งได้รับผลกระทบมากจนเกินไป
และ 3) ปฏิสัมพันธ์ระหว่างภาครัฐ ภาคผู้รับสัมปทาน และภาคประชาสังคมมีความเกี่ยวข้องกันอย่างมีนัยสำคัญ เนื่องจากทั้งสามภาคส่วนเป็นทั้งผู้ที่มีส่วนได้และเป็นผู้ที่มีส่วนเสียร่วมกัน โดยปฏิสัมพันธ์ระหว่างภาครัฐและผู้รับสัมปทาน เป็นไปในทิศทางและจุดหมายเดียวกัน คือ ความมั่นคงทางพลังงานของชาติเป็นหลัก ส่วนภาคประชาสังคม จะพิจารณาว่าสังคมได้อะไรจากการกระทำของภาครัฐ และจะส่งผลกระทบกับตนเองอย่างไร