A Manuscript of Lilit Phra Lo Recension Edited by Luang Sora Wichit (Hon) in 1778 CE: Significances for the Study of Lilit Phra Lo

Main Article Content

Peera Panarut

Abstract

This research paper presents a study of the earliest manuscript of Lilit Phra Lo, namely, the khoi-paper leporello manuscripts no. 17077 and 17076 (2) from the Northern Thai Information Center, Chiang Mai University (Thailand). The study finds that though registered in two different inventories, these two fragments are proved to belong to the same manuscript, preserving the latter part of the text Lilit Phra Lo (from stanza no. 383 to 660, according to the sequence in the standard printed edition). The colophon (versified in khlong meter) also mentions that Luang Sora Wichit found the exemplar manuscript of Lilit Phra Lo in the twelfth year after the fall of Ayutthaya kingdom (1778 CE) and edited the lost part of that text. The date of the manuscript recorded by Nai Thok, the copyist, is equivalent to 1778 CE in the reign of King Taksin of Thonburi. Thus, the manuscript is considered the earliest manuscript of Lilit Phra Lo ever found so far. Despite its incompleteness and slight variations from the printed edition, the manuscript is arguably a significant evidence for textual criticism and for Thai literary history.

Article Details

Section
Research Article
Author Biography

Peera Panarut, Universität Hamburg Federal Republic of Germany

Postdoctoral researcher, Exzellenzcluster ‘Understanding Written Artefacts’Centre for the Study of Manuscript Cultures, Universität Hamburg
Federal Republic of Germany

References

ภาษาไทย

เอกสารตัวเขียน

เอกสารเลขที่ 17076 (2) “ลิลิตพระลอ”. ศูนย์สนเทศภาคเหนือ สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. สมุดไทยดำ เส้นหรดาล. อักษรไทย. ภาษาไทย.

เอกสารเลขที่ 17077 “ลิลิตพระลอ”. ศูนย์สนเทศภาคเหนือ สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. สมุดไทยดำ เส้นหรดาล. อักษรไทย. ภาษาไทย.

เอกสารเลขที่ 17078 (2) “พระลอลิลิต”. ศูนย์สนเทศภาคเหนือ สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. สมุดไทยดำ เส้นหรดาล. อักษรไทย. ภาษาไทย.

เอกสารเลขที่ S. 27 (1) “ลิลิตพระลอ เล่ม 4”. หอสมุดสำนักฝรั่งเศสแห่งปลายบูรพทิศ (École française d'Extrême-Orient) กรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส. สมุดไทยดำ เส้นหรดาล. อักษรไทย. ภาษาไทย.

เอกสารเลขที่ S. 27 (3) “ลิลิตพระลอ เล่ม 3”. หอสมุดสำนักฝรั่งเศสแห่งปลายบูรพทิศ (École française d'Extrême-Orient) กรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส. สมุดไทยดำ เส้นหรดาล. อักษรไทย. ภาษาไทย.

เอกสารเลขที่ S. 27 (4) “ลิลิตพระลอ เล่ม 1”. หอสมุดสำนักฝรั่งเศสแห่งปลายบูรพทิศ (École française d'Extrême-Orient) กรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส. สมุดไทยดำ เส้นหรดาล. อักษรไทย. ภาษาไทย.

เอกสารเลขที่ S. 27 (5) “ลิลิตพระลอ เล่ม 2”. หอสมุดสำนักฝรั่งเศสแห่งปลายบูรพทิศ (École française d'Extrême-Orient) กรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส. สมุดไทยดำ เส้นหรดาล. อักษรไทย. ภาษาไทย.

เอกสารหมวดจดหมายเหตุ หมู่รัชกาลที่ 3 จ.ศ. 1200 เลขที่ 90 “สมุดบาญชียจดหมายสมุดต่างๆ วังกรมหลวงรักษ์ในนี้”. แผนกเอกสารโบราณ หอสมุดแห่งชาติ. สมุดไทยดำ เส้นดินสอ. อักษรไทย. ภาษาไทย.

เอกสารหมวดวรรณคดี หมู่โคลง เลขที่ 148 “กำสรวล”. แผนกเอกสารโบราณ หอสมุดแห่งชาติ. สมุดไทยดำ เส้นดินสอ. อักษรไทย. ภาษาไทย.

เอกสารหมวดวรรณคดี หมู่โคลง เลขที่ 149 “กำสรวล”. แผนกเอกสารโบราณ หอสมุดแห่งชาติ. สมุดไทยดำ เส้นดินสอ. อักษรไทย. ภาษาไทย.

เอกสารหมวดวรรณคดี หมู่โคลง เลขที่ 150 “กำสรวลศรีปราชญ์”. แผนกเอกสารโบราณ หอสมุดแห่งชาติ. สมุดไทยดำ เส้นหรดาล. อักษรไทย. ภาษาไทย.

เอกสารหมวดวรรณคดี หมู่ลิลิต เลขที่ 101 “พระสมุดพระลอลิลิต”. แผนกเอกสารโบราณ หอสมุดแห่งชาติ. สมุดไทยดำ เส้นหรดาล. อักษรไทย. ภาษาไทย.

เอกสารหมวดวรรณคดี หมู่ลิลิต เลขที่ 104 “ลิลิตพระลอ เล่ม 1”. แผนกเอกสารโบราณ หอสมุดแห่งชาติ. สมุดไทยขาว เส้นหมึก. อักษรไทย. ภาษาไทย.

เอกสารหมวดวรรณคดี หมู่ลิลิต เลขที่ 108 “พระลอ เล่ม 1”. แผนกเอกสารโบราณ หอสมุดแห่งชาติ. สมุดไทยขาว เส้นหมึก. อักษรไทย. ภาษาไทย.

เอกสารหมวดวรรณคดี หมู่ลิลิต เลขที่ 111 “ลิลิตพระลอ”. แผนกเอกสารโบราณ หอสมุดแห่งชาติ. สมุดไทยขาว เส้นหมึก. อักษรไทย. ภาษาไทย.

เอกสารหมวดวรรณคดี หมู่ลิลิต เลขที่ 121 “ลิลิตพระลอ”. แผนกเอกสารโบราณ หอสมุดแห่งชาติ. สมุดไทยดำ เส้นหรดาล. อักษรไทย. ภาษาไทย.

เอกสารหมวดวรรณคดี หมู่ลิลิต เลขที่ 134 “พระลอ”. แผนกเอกสารโบราณ หอสมุดแห่งชาติ. สมุดไทยดำ เส้นหรดาล. อักษรไทย. ภาษาไทย.

เอกสารหมวดวรรณคดี หมู่ลิลิต เลขที่ 140 “ลิลิตพระลอ”. แผนกเอกสารโบราณ หอสมุดแห่งชาติ. สมุดไทยดำ เส้นหรดาล. อักษรไทย. ภาษาไทย.

เอกสารตีพิมพ์

กรมศิลปากร. (2508). ลิลิตพระลอ ฉบับหอสมุดแห่งชาติ. พระนคร: กรมศิลปากร.

กรมศิลปากร. (2512). ราชสกุลวงศ์. พระนคร: โรงพิมพ์พระจันทร์.

กรมศิลปากร. (2529). วรรณกรรมสมัยอยุธยา เล่ม 1. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร.

กรมศิลปากร. (2540). วรรณกรรมสมัยอยุธยา เล่ม 1. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร.

กรมศิลปากร. (2555). ประชุมสุภาษิตสอนหญิง. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร.

กระทรวงศึกษาธิการ. (2509). หนังสืออ่านกวีนิพนธ์ เรื่อง ลิลิตพระลอ ของกระทรวงศึกษาธิการ. พระนคร: โรงพิมพ์คุรุสภา พระสุเมรุ.

ไกรศรี นิมมานเหมินท์. (2528). ลายคราม: เพื่อเฉลิมฉลองอายุครบ 6 รอบ นายไกรศรี นิมมานเหมินท์ 24 ธันวาคม 2527. เชียงใหม่: ศูนย์หนังสือเขียงใหม่.

ฉันทิชย์ กระแสสินธุ์. (2497). ประชุมวรรณคดีไทย ภาค 2 พระลอลิลิต. พระนคร: ไทยวัฒนาพานิช.

ชลดา เรืองรักษ์ลิขิต. (2547). วรรณคดีอยุธยาตอนต้น: ลักษณะร่วมและอิทธิพล. กรุงเทพฯ: คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. (2559). เรื่องหนังสือหอหลวง. ใน นิทานโบราณคดี (น. 129–160). กรุงเทพฯ: ไทยควอลิตี้บุ๊คส์.

ตรีศิลป์ บุญขจร. (2530). พัฒนาการการศึกษาค้นคว้าและวิจัยวรรณคดีไทย. กรุงเทพฯ: คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ทิพพวรรณ บุญส่งเจริญ. (2562). กวีสมัยกรุงธนบุรีที่สร้างสรรค์ผลงานสืบมาในสมัยรัตนโกสินทร์. ใน กรมศิลปากร. วรรณคดีสมัยกรุงธนบุรี: รวมบทความประกอบการสัมมนาทางวิชาการ เนื่องในวาระ 250 ปีแห่งการสถาปนากรุงธนบุรี (น. 303–332). กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร.

ธนิต อยู่โพธิ์. (2558). บันทึกเรื่องหนังสือจินดามณี. ใน จินดามณีฉบับความแปลก ฉบับพระเจ้าบรมโกศ ฉบับจุลศักราช 1144 (น. 9–33). กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร.

ธานีรัตน์ จัตุทะศรี. (2562ก). บทละครเรื่องดาหลังฉบับสมุดไทยเลขที่ 516/1: เรื่องดาหลังสำนวนแปลก. วารสารภาษาและวรรณคดีไทย, 36(2), 67–109.

ธานีรัตน์ จัตุทะศรี. (2562ข). อิเหนาวิวิธ: รวมบทความว่าด้วยเรื่องอิเหนาฉบับแปลกใหม่. กรุงเทพฯ: โครงการเผยแพร่ผลงานทางวิชาการ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

บุญเตือน ศรีวรพจน์. (2562). การตรวจสอบชำระบทละครเรื่องรามเกียรติ์ พระราชนิพนธ์สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี. ใน กรมศิลปากร. วรรณคดีสมัยกรุงธนบุรี: รวมบทความประกอบการสัมมนาทางวิชาการ เนื่องในวาระ 250 ปีแห่งการสถาปนากรุงธนบุรี (น. 35–54). กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร.

พันธุ์อร จงประสิทธิ์. (2561). ลิลิตพระลอ. ใน กรมศิลปากร. วรรณคดีแห่งชาติ เล่ม 2 (น. 97–118). กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร.

ลิลิตพระลอ. (2458). พระนคร: โรงพิมพ์ไทย.

วิภา กงกะนันทน์. (2554). เสียงลือเสียงเล่าอ้าง อันใด ท่านเอย: ประวัติกวีผู้แต่งลิลิตพระลอ. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.

วิสุทธ์ บุษยกุล. (2536). การตรวจชำระงานตัวเขียน. ใน ด้วยกตัญญุตา: รฤกพระคุณศาสตราจารย์กิตติคุณ ฉลวย วุธาทิตย์ ในโอกาสฉลองอายุครบ 80 ปี 9 ธันวาคม 2536 (น. 143–168). กรุงเทพฯ: ภาควิชาภาษาตะวันออก คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

สุพรรณ อรพินท์. (2525). วรรณกรรมเจ้าพระยาพระคลัง (หน). กรุงเทพฯ: ภาควิชาภาษาไทยและภาษาตะวันออก มหาวิทยาลัยศิลปากร.

สุมาลี วีระวงศ์. (2558). ข้อสังเกตว่าด้วยพัฒนาการทางภาษาและวัฒนธรรมสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย ในตำนานมุขปาฐะและวรรณคดีลายลักษณ์. ใน ในยุคอวสาน กรุงศรีฯ ไม่เคยเสื่อม (น. 215–256). กรุงเทพฯ: ศิลปวัฒนธรรม.

อนันต์ เหล่าเลิศวรกุล. (2553). คำยืมภาษาบาลีและสันสกฤต. ใน หนังสืออุเทศภาษาไทย ชุดบรรทัดฐานภาษาไทย เล่ม 2: คำ การสร้างคำและการยืมคำ (น. 113–197). กรุงเทพฯ: สถาบันภาษาไทย กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ.

อินทรายุธ (อัศนี พลจันทร). (2559). ลิลิตพระลอ...วรรณคดีศักดินา. ใน ข้อคิดจากวรรณคดี (น. 73–90). กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์อ่าน.

ภาษาต่างประเทศ

Bickner, Robert J. (1991). An Introduction to the Thai Poem “Lilit Phra Law” (The Story of King Law). DeKalb, Illinois: Center for Southeast Asian Studies, Northern Illinois University.

Isaacson, Harunaga. (2009). Of Critical Editions and Manuscript Reproduction: Remarks apropos of a Critical Edition of Pramāṇaviniścaya Chapter 1-2. Manuscript Cultures, 2, 13-20.

Katre, S. M. (1941). Introduction to Indian Textual Criticism. Bombay: Karnatak Publishing House.

Kenney, Edward John. (2003). Textual Criticism. In The New Encyclopaedia Britannica Volume 20 (pp. 614–620). Chicago: Encyclopaedia Britannica, Inc.

Maas, Paul. (1958). Textual Criticism. Oxford: Clarendon.

Ong, Walter J. (2012). Orality and Literacy: The Technologizing of the Word. New York: Routledge.

Panarut, Peera. (2019). Ayutthaya Literature in the Hands of Bangkok Scribes and Scholars: Paratexts and Transmission History of Ayutthaya Literature in the Bangkok Period (Doctoral dissertation). Universität Hamburg.

Terwiel, Barend Jan. (2014). On the Trail of King Taksin’s Samutphāp Traiphūm. Journal of the Siam Society, 102, 41–66.