The Essence of Kap Hae Ruea (Royal Barge Song) Creation and Adaptation

Main Article Content

Tirapat Poolthong

Abstract

Kap Hae Ruea (Royal Barge Song) is a literary genre that emerged and evolved over an extended period, with evidence of its development spanning from the Ayutthaya period to the Rattanakosin period. The essence of Kap Hae Ruea changes according to the poet's intentions within each specific context or time period. In its early stages, from the work of Prince Thammathibet to that of His Majesty King Chulalongkorn, Kap Hae Ruea was composed in the nirat style (poetic travelogue), Kap Hae Ruea was composed in the style of nirat (poetic travelogue) with a primary focus on emotional elevation. The adaptation of Kap Hae to serve the royal barge ceremony for ritual purposes occurred during the reign of King Mongkut, specifically during the royal Loy Krathong ceremony. On this occasion, Prince Thammathibet's Kap Hae Ruea was recited during the


worship of the Triple Gems and the lighting of lantern candles. Later, Prince Narisara Nuvadtivongs organized a ceremonial boat parade to honor the King, which was first publicly showcased during the coronation ceremony of His Majesty King Vajiravudh. Since then, the essence of the Kap Hae Ruea has completely transformed into an ode to glorify the king's honor. This tradition continued through the reigns of King Prajadhipok and His Majesty King Bhumibol Adulyadej. The aim is to present the royal policies established during the reign of King Vajiravudh, which focus on upholding the core institutions of the nation: religion, and the monarchy. This tradition has been maintained through to the present day.

Article Details

Section
Research Articles / Academic Article

References

กรมศิลปากร. (2554). ปกิณกคดีประวัติศาสตร์ไทย (เล่ม 2). กรุงเทพฯ: สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์.

กรมศิลปากร. (2556). พระประวัติและประชุมบทละครดึกดำบรรพ์. กรุงเทพฯ: สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์.

จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. (2552). พระราชพิธีสิบสองเดือน. กรุงเทพฯ: ศิลปาบรรณาคาร.

เจตชรินทร์ จิรสันติธรรม. (2557). เพลงเห่ในวัฒนธรรมไทย. วารสารศิลปกรรมศาสตร์วิชาการ วิจัย และงานสร้างสรรค์, 1(1), 178-199.

ชลดา เรืองรักษ์ลิขิต. (2546). ขนบวรรณคดีไทยในพระราชนิพนธ์ เรื่องกาพย์เห่เรือ นิทราชาคริต และเงาะป่า. ใน ปิยราชกวินทร์ (น. 41-86). กรุงเทพฯ: ภาควิชาภาษาไทย และศูนย์วิจัยภาษาและวรรณคดีไทย คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ชลดา เรืองรักษ์ลิขิต. (2552ก). กาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวาน กาพย์เห่นิราศแรมรสร้าง. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ชลดา เรืองรักษ์ลิขิต. (2552ข). กาพย์เห่เรือพระราชนิพนธ์ของพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว : ศิลปะการประพันธ์ เห่เรือยุคใหม่. วารสารนิด้าภาษาและการสื่อสาร, 14(15), 39-64.

ณภัทร เชาว์นวม. (2560). การวิเคราะห์การใช้คำเขมรในงานพระนิพนธ์เจ้าฟ้าธรรม

ธิเบศร : กรณีศึกษาจากกาพย์เห่เรือ นิราศธารทองแดง และนิราศธารโศก.

บุรีรัมย์: คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์.

ณัฏฐกฤษฏิ์ อกนิษฐ์ธาดา. (2556). ทำนองเสนาะ: ทางสู่สุนทรียภาพ (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ณัฐวุฒิ คล้ายสุวรรณ. (2558). วรรณกรรมเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร. กรุงเทพฯ: โอเดียน สโตร์.

ณัฐวุฒิ คล้ายสุวรรณ. (2564). ประวัติวรรณคดีไทย 1 (สมัยสุโขทัย-สมัยอยุธยาตอนปลาย). กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ณัฐวุฒิ คล้ายสุวรรณ และอภิเดช สุผา. (2564). โลกทัศน์ของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรที่ปรากฏในพระนิพนธ์ประเภทกาพย์เห่เรือและกาพย์ห่อโคลง. วารสารวิชาการมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา, 29(1), 75-96.

ดิเรก หงษ์ทอง. (2556). พระราชนิพนธ์กาพย์เห่เรือในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว: เครื่องมือกระตุ้นความรักชาติในหมู่ราษฎรชาวสยาม. วารสารมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, 20(2), 40-46.

เทพ บุญตานนท์. (2559). การเมืองในการทหารไทย สมัยรัชกาลที่ 6. กรุงเทพฯ: มติชน.

ธานีรัตน์ จัตุทะศรี. (2545). พระราชนิพนธ์กาพย์เห่เรือในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว : การสืบทอดขนบและการสร้างสรรค์ลักษณะเด่น. วารสารภาษาและวรรณคดีไทย, 19, 130-156.

นันทา ขุนภักดี. (2558). การอ่านทำนองร้อยกรองไทย. (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพฯ: มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ในพระราชูปถัมภ์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี.

นิตยา แก้วคัลนา. (2557). บทพรรณนาในกวีนิพนธ์ไทย: ลีลา ความคิด และการสืบสรรค์. (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.

นิตยา แก้วคัลนา. (2561). การสืบสรรค์ในกวีนิพนธ์ไทย. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.

นิตยา ตันทโอภาส. (2520). ลักษณะเด่นของกาพย์ห่อโคลงและกาพย์เห่เรือ พระนิพนธ์ของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร (วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต แผนกวิชาภาษาไทย). จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, กรุงเทพฯ.

ปารเมศ อภัยฤทธิรงค์ และอาทิตย์ ชีรวณิชย์กุล. (2566). การสืบทอดและสร้างสรรค์แนวคิดเฉลิมพระเกียรติพระมหากษัตริย์ ในบทอาศิรวาทในสิ่งพิมพ์รายคาบไทย สมัยรัชกาลที่ 5 ถึงรัชกาลที่ 8. วารสารภาษาและวรรณคดีไทย, 40(2), 107-150.

มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา. (2556). นามานุกรมวรรณคดีไทย ชุดที่ 2 ชื่อผู้แต่ง (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ: นานมีบุ๊คส์พับลิเคชั่นส์.

รัตนพล ชื่นค้า. (2559). วิศาลศิลป์ในบทเห่กล่อมพระบรรทม. ใน สหวิทยาการวิศาลศิลป์ (น. 171-199). กรุงเทพฯ: ภาควิชาวรรณคดีและคณะกรรมการฝ่ายวิจัย คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.

ราชบัณฑิตยสถาน. (2556). พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554. กรุงเทพฯ: นานมีบุ๊คส์พับลิเคชั่นส์.

รื่นฤทัย สัจจพันธุ์ (บ.ก.). (2556). กาพย์เห่เรือ จากสมัยอยุธยาถึงรัชสมัยรัตนโกสินทร์ รัชกาลพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช. กรุงเทพฯ: แสงดาว.

รื่นฤทัย สัจจพันธุ์. (2540). สีสันวรรณศิลป์. กรุงเทพฯ: ต้นอ้อ แกรมมี่ จำกัด.

วัยอาจ, เดวิด เค. (2556). ประวัติศาสตร์ไทยฉบับสังเขป Thailand: A Short History (กาญจนี ละอองศรี, บ.ก.; ชาญวิทย์ เกษตรศิริ และคณะ, แปล). มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์.

วาสนา เผ่าพุทธชาติ. (2533). กาพย์เห่เรือ: การศึกษาเชิงวิเคราะห์ (วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต). มหาวิทยาลัยศิลปากร.

วีระนุช จารวัฒน์. (2550). ศึกษาขนบการสืบทอดและศิลปะการประพันธ์กาพย์เห่เรือ (วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต). มหาวิทยาลัยรามคำแหง, กรุงเทพฯ.

ศานติ ภักดีคำ. (2562). พระเสด็จโดยแดนชล เรือพระราชพิธีและขบวนพยุหยาตราทางชลมารค. กรุงเทพฯ: มติชน.

ศิริลักษณ์ ฉลองธรรม. (2566). สังคีตรังสรรค์จากทำนองเห่เรือในวัฒนธรรมไทย (วิทยานิพนธ์ดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาดุริยางคศิลป์). บัณฑิตศึกษา สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์, นครปฐม.

สมภพ ภิรมย์. (2545). ปาฐกถาชุด “สิรินธร” ครั้งที่ 18 เรื่อง เรือไทย (นาวาสถาปัตย์). กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

สุจิตต์ วงษ์เทศ. (2558). “ลอยกระทง, เห่เรือ มาจากไหน?”. ใน พิพัฒน์ กระแจะจันทร์ (บ.ก.), หนังสือ ลอยกระทง เรือพระราชพิธี วัฒนธรรมร่วมราก (น. 11-27). กรุงเทพฯ: คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์; สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ.

สุจิตต์ วงษ์เทศ. (2566). อำนาจของภาษาและวรรณกรรมไทย. กรุงเทพฯ: นาตาแฮก.

สุจิตรา จงสถิตย์วัฒนา. (2550). กาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวานในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย: อาหารกับอารมณ์สะเทือนใจ. ใน รวมบทความวิจัย ยำใหญ่ใส่สารพัด: วัฒนธรรมอาหารไทย-เทศ (น. 111-130). กรุงเทพฯ: โครงการเผยแพร่ผลงานวิชาการ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

สุนิสา มั่นระวัง. (2529). วิเคราะห์กาพย์เห่เรือสมัยอยุธยาตอนปลายจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์ปัจจุบัน (วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต). มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร, กรุงเทพฯ.

สุภัคธัช สุธนภิญโญ, วิรัช วงศ์ภินันท์วัฒนา และมารศรี สอทิพย์. (2562). ราชันผู้ยิ่งใหญ่ : การนำเสนอภาพวีรรสในกาพย์เห่เรือ. ใน Proceeding of IC - Hu So 2019 (น. 166-184). ขอนแก่น: คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น. https://hs.kku.ac.th/ichuso/2019/020-ICHUSO-2019.pdf

สุภาพร พลายเล็ก. (2541). นิราศสมัยรัตนโกสินทร์: การสืบทอดขนบวรรณศิลป์จากพระนิพนธ์เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร (วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต สาขาภาษาไทย). บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, กรุงเทพฯ.

สุมาลี วีระวงศ์. (2562). ข้อสังเกต ว่าด้วยพัฒนาการทางภาษาและวัฒนธรรมสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย ในตำนานมุขปาฐะและวรรณคดีลายลักษณ์ (ฉบับชำระ) ใน

สุเนตร ชุตินธรานนท์ (บ.ก.), ในยุคอวสาน กรุงศรีฯ ไม่เคยเสื่อม (น. 293-357; พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพฯ: มติชน.

เสาวณิต วิงวอน. (2555). วรรณคดีการแสดง (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ: ภาควิชาวรรณคดี และคณะกรรมการฝ่ายวิจัย คณะมนุษยศาสตร์มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.