เศรษฐกิจการเมืองในโลกของนิติปรัชญา

บทคัดย่อ

      เศรษฐกิจการเมืองในฐานะที่เป็นศาสตร์สาขาวิชาถือกำเนิดขึ้นในช่วงปลายศตวรรษที่ 18 และเป็นแนวคิดที่ทรงอิทธิพลจนกระทั่งปลายศตวรรษที่ 19 ก่อนที่จะกลายมาเป็นวิชาเศรษฐศาสตร์ดังเช่นในปัจจุบัน คนส่วนใหญ่เห็นว่าอดัม สมิธ คือบิดาของศาสตร์สาขาวิชาดังกล่าว ก่อนที่จะได้รับการพัฒนาต่อยอดโดยเดวิด ริคาร์โด บทความนี้กล่าวถึงงานเขียนของทั้งสมิธและริคาร์โดในมุมมองทางนิติปรัชญา ซึ่งกล่าวได้ว่า ตลอดระยะเวลากว่า 250 ปี ทฤษฎีของสมิธได้รับการยกย่องภายใต้ร่มเงาของวิชาเศรษฐศาสตร์หรือทฤษฎีการเมือง หากพิจารณาแนวคิดของสมิธในมุมมองทางด้านนิติปรัชญา จะพบว่าสมิธมองกฎหมายที่มีต่อสังคมเหมือนกฎแห่งแรงโน้มถ่วงที่มีต่อโลกและจักรวาล เป็นพลังที่มองไม่เห็นที่คอยช่วยพยุงสังคมเข้าไว้ด้วยกันและทำให้เกิดความก้าวหน้าและความสงบสุข กฎหมายจึงช่วยยกระดับความร่วมมือกันในสังคม อำนวยความสะดวกทางการค้าก่อให้เกิดการขยายตลาด ด้วยเหตุนี้ กฎหมายจึงเปรียบเสมือนมือที่มองไม่เห็นของอดัม สมิธ ที่คอยค้ำจุนและผลักดันความเจริญก้าวหน้าของมนุษยชาติ บทความนี้ยังกล่าวถึงแนวคิดสังคมนิยมและคอมมิวนิสต์ ซึ่งเป็นผลพวงมาจากการขยายตัวของจำนวนประชากร ระดับความยากจนที่เพิ่มสูงขึ้นและความเหลื่อมล้ำของคนจนคนรวยในสังคมจึงมีเสียงสะท้อนจากชนชั้นแรงงานและเป็นที่มาของแนวคิดสังคมนิยม แนวคิดสังคมนิยมอยู่บนพื้นฐานของความเห็นที่ว่า คนในสังคมเอารัดเอาเปรียบซึ่งกันและกัน แนวคิดสังคมนิยมศึกษาได้จากโรเบิร์ต โอเวน แซงต์ ซีมอง ฟูริเอร์และหลุยส์ บลังค์ และรวมถึงแนวคิดวัตถุนิยมของมาร์กซ์และเองเกิลส์ ซึ่งเป็นแนวคิดสังคมนิยมที่โด่งดังที่สุด แม้ว่าเศรษฐกิจการเมืองจะไม่อาจจัดเป็นสำนักความคิดนิติปรัชญาในรูปแบบใดได้ เนื่องจากนักคิดนักปรัชญากลุ่มนี้กล่าวถึงกฎหมายแบบทั่วไป หรือมีลักษณะเป็นการกล่าวถึงทฤษฎีความยุติธรรมไว้อย่างกว้าง ๆ แต่นัยสำคัญของปรัชญาเศรษฐกิจการเมืองกลับให้ผลกว้างไกลในโลกของนิติปรัชญา