ไทดำ: วัฒนธรรมการใช้ผ้าจากอัตลักษณ์ภูมิปัญญาสู่ความร่วมสมัยในบริบทใหม่ ไทดำ: วัฒนธรรมการใช้ผ้าจากอัตลักษณ์ภูมิปัญญาสู่ความร่วมสมัยในบริบทใหม่

บทคัดย่อ

งานวิจัยเรื่อง ไทดำ: วัฒนธรรมการใช้ผ้าจากอัตลักษณ์ภูมิปัญญาสู่ความร่วมสมัยในบริบทใหม่ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพที่มีวัตถุประสงค์ 1) ศึกษาอัตลักษณ์การแต่งกาย ลวดลายผ้าและวัฒนธรรมการใช้ผ้าจากอัตลักษณ์ภูมิปัญญาชาติพันธุ์ไทดำ จังหวัดนครปฐม และจังหวัดราชบุรี 2) ออกแบบและนำเสนอภาพลักษณ์ใหม่จากการพัฒนาผลิตภัณฑ์จากภูมิปัญญาและต่อยอดเป็นผลิตภัณฑ์ร่วมสมัย และ 3) เผยแพร่องค์ความรู้มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมผ้าทอชาติพันธุ์ไทดำ โดยศึกษาทั้งด้านรูปธรรมและนามธรรม ผลการวิจัยพบว่า 1) ชาติพันธุ์ไทดำมีการสืบทอดองค์ความรู้เรื่องวัฒนธรรมการใช้ผ้าที่มีอัตลักษณ์โดดเด่น โดยทางรูปธรรมพบว่ามีการทอผ้าซิ่นลายแตงโมโดยใช้สีดำเป็นพื้นหลัก สลับลายทอขวางด้วยเส้นสีฟ้าอ่อนหรือสีขาว การปักปะและการตัดเย็บละเอียดประณีต ทางนามธรรมพบว่าลวดลายและสีสันในผืนผ้ามีความหมายแฝงแทบทั้งสิ้น เป็นการสื่อถึงวิถีชีวิต ความเชื่อเรื่องจิตวิญญาณ และการดำรงอยู่ตั้งแต่เกิดจนตาย โดยการใช้ผ้าในพิธีกรรมสะท้อนความสัมพันธ์ระหว่างโลกมนุษย์กับโลกวิญญาณ 2) ภาพลักษณ์ใหม่จากการพัฒนาผลิตภัณฑ์ได้ผสานอัตลักษณ์ดั้งเดิมเข้ากับแนวคิดการออกแบบร่วมสมัย โดยการปรับขนาด สัดส่วน และรูปแบบของลวดลายให้เหมาะกับการใช้งานในบริบทใหม่ ต่อยอดด้วยการเปลี่ยนหน้าที่ใช้สอยจากเครื่องแต่งกายสู่ของใช้ของตกแต่งบ้านในชีวิตประจำวัน เช่น พรมปูพื้น หมอนอิง เบาะรองนั่ง และกระเป๋าแบบต่างๆ อีกทั้งยังปรับใช้เทคนิคการผลิตที่เหมาะกับวิธีการทอและตัดเย็บแบบดั้งเดิม และ 3) เผยแพร่ผลงานสร้างสรรค์จากผืนผ้าชาติพันธุ์ไทดำในภาพลักษณ์ใหม่เป็นองค์ความรู้จากภูมิปัญญาด้วยการจัดแสดงนิทรรศการเป็นการกระตุ้นและสร้างแรงบันดาลใจให้เกิดการสร้างสรรค์ผลงาน เปลี่ยนมุมมองการใช้ผืนผ้าให้มีความร่วมสมัย