กระบวนการเสริมสร้างการเรียนรู้สู่การพัฒนาสุขภาวะผู้สูงอายุแบบมีส่วนร่วม: กรณีศึกษาการสร้างเสริมสุขภาวะชมรมผู้สูงอายุ ตำบลชัยจุมพล อำเภอลับแล จังหวัดอุตรดิตถ์
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์นำเสนอผลการศึกษา 2 ประการคือ 1) เพื่อศึกษากระบวนการเสริมสร้างการเรียนรู้สู่การเสริมสร้างสุขภาวะผู้สูงอายุบ้านต้นขาม ตำบลชัยจุมพล อำเภอลับแล จังหวัดอุตรดิตถ์ และ 2) เพื่อถอดบทเรียนแนวทางการพัฒนาและเสริมสร้างสุขภาวะของชมรมผู้สูงอายุบ้านต้นขามที่นำไปสู่การเป็นชุมชนต้นแบบของการพัฒนาสุขภาวะผู้สูงอายุ กลุ่มเป้าหมายที่เป็นกลไกสำคัญในการดำเนินการวิจัย คือ ผู้ใหญ่บ้าน สมาชิกชมรมผู้สูงอายุบ้านต้นขาม พระสงฆ์ อาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) เจ้าหน้าที่สาธารณสุขประจำองค์การบริหารส่วนตำบลชัยจุมพล เป็นกลุ่มผู้ให้ข้อมูลในการศึกษาครั้งนี้ จำนวน 30 คน
ขั้นตอนการศึกษาวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม ประกอบด้วย 4 ขั้นตอน คือ 1) ขั้นตอนการค้นหาและพัฒนาโจทย์วิจัย 2) ขั้นตอนการสร้างทีมแกนนำชุมชน 3) ขั้นตอนการเก็บรวบรวม วิเคราะห์และสังเคราะห์ข้อมูลเพื่อถอดบทเรียน และ 4) ขั้นปฏิบัติการและติดตามหนุนเสริมกระบวนการทำงานแบบมีส่วนร่วม โดยใช้เครื่องมือแบบสังเกต แบบสัมภาษณ์ แบบบันทึก และการสนทนากลุ่ม (Focus Group) และการวิเคราะห์ชุมชนร่วมกับวิธีการสำรวจภาคสนาม (Filed survey)
ผลการวิจัยพบว่า 1) กระบวนการเสริมสร้างสุขภาวะชมรมผู้สูงอายุชุมชนบ้านต้นขามมี 5 ขั้นตอน ได้แก่ (1) การตั้งเป้าหมายหรือมองภาพฝันของชุมชนร่วมกันอย่างมีทิศทาง (2) การแลกเปลี่ยนเรียนรู้และแบ่งปันประสบการณ์ระหว่างกัน (3) การเติมเต็มข้อมูล หนุนเสริมการเรียนรู้ (4) การร่วมกันกำหนดแผนปฏิบัติการสร้างเสริมสุขภาวะ และการทบทวนผลลัพธ์การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นจากการแลกเปลี่ยนของทีมแกนนำและภาคีเครือข่ายอย่างต่อเนื่อง และ (5) การคืนข้อมูลเพื่อทบทวนผลลัพธ์ที่นำไปสู่การปรับเปลี่ยนวิธีการได้อย่างเหมาะสม 2) การถอดบทเรียนแนวทางการการพัฒนาและเสริมสร้างสุขภาวะของชมรมผู้สูงอายุบ้านต้นขาม พบว่า กลไกสำคัญที่ขับเคลื่อนให้เกิดผลลัพธ์ตามแนวทางการเสริมสร้างสุขภาวะแบบมีส่วนร่วมของผู้สูงอายุของชมรมผู้สูงอายุนี้เกิดจากเงื่อนไขหรือปัจจัยสำคัญ 3 ประการ คือ (1) การเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง (2) การใช้พื้นที่เป็นตัวตั้งในการทำงานพัฒนาและ (3) การมีส่วนร่วมและมองเป้าหมายตรงกัน จากการวิจัยนี้ได้ทำให้ชุมชนเกิดกระบวนการเรียนรู้ทั้งภายในและภายนอกเกี่ยวกับปัญหา ศักยภาพทุนทางสังคมในชุมชนของตนเองในการกำหนดทิศทางชุมชนบนฐานคิดการพัฒนาแบบมีส่วนร่วม โดยผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นภายใต้กระบวนการเรียนรู้นี้ทำให้ทราบถึงบทเรียนความสำเร็จและแนวทางการพัฒนาสุขภาวะผู้สูงอายุแบบมีส่วนร่วมซึ่งสามารถนำไปปรับใช้เป็นแนวทางการพัฒนาให้สอดคล้องกับบริบทและทุนทางสังคมของแต่ละชุมชนได้ต่อไป
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
Cachadinha, C, Pedro, J.B. & Fialho, J.C. (2012). Social participation of community living older persons: importance, determinants and opportunities. (Online). Retrieved from http://repository.tudelft.nl/islandora/object/uuid%3A43c6504b-4cbe-4f01-8918-0b428cebbfbb?collection=research.
Community Development Depart. (2017). Empowerment in workshop documents (In Thai). Bangkok: Community Development Department.
Cornwell, B., Laumann, E.O., Schumm, L.P. (2008). The social connectedness of older adults: A national profile. American Sociological Review, 73(2), 185-203.
Gibson, J. L., Ivancevich, J. M., & Donnelly, J. H. (1991). Organization: Behavior structure, process (4th ed.). Dallas, Texas: Business.
Goll, J.C., Charlesworth, G., Scior, K. & Stott, J. (2015). Barriers to Social Participation among Lonely Older Adults: The Influence of Social Fears and Identity. PLoS One, 10(2): e0116664. (Online). Retrieved from http://www.ncbi.nlm.nih.gov/ pmc/articles/PMC4338142/.
J.M., Cohen, and N.T., Uphoff, (1980). “Participation’s Place in Rural Development Seeking Clarity through Specificity,” World Development. 8(3), 223.
Kairat, K., Kairat, T., Suriyo, S., Parako, P. & Khumsirirak, N. (2014). Making elderly’s values with Buddhist way (in Thai). Journal of Mahachula Academic, 2(Special edition), 387-399.
Mahatthanadull, S. and Mahatthanadull, S. (2019). Holistic well-beings promotion for balanced way of life according to buddhist psychology. Journal of MCU Nakhondhat, 6(3), 1161-1172.
Ponsri, S. (2004). Theory and Principle of Community Development. 5TH ed. (In Thai). Bangkok: Indian store.
Sittipreechachan, P. & Priyatruk, P. (2014). Community Health Care System Development Process: 14 Cases Studies of Communities in Central Region. Journal of Public Health Nursing, 28(1), 1-15.
Theis, K.A. & Furner, S.E. (2011). Shut-In? Impact of Chronic Conditions on Community Participation Restriction among Older Adults. Journal of Aging Research. Retrieved from http://www.hindawi.com/ journals/jar/2011/759158/.
Wasi, P. (2003). Public Policy (in Thai). Bangkok: Public Health Foundation.
Wasi, P. (2005). Organizing knowledge: The process of liberating human beings to their potential, freedom and happiness (In Thai). Bangkok: Institute Promote knowledge management for society.
