Vol. 36 No. 1 (2024): 60 ปี สังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

สังคมศาสตร์ วารสารวิชาการ คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ก่อตั้งขึ้นในปี 2520 เริ่มดำเนินการตีพิมพ์วารสารเพื่อเผยแพร่บทความวิชาการ รายงานการวิจัย บทความปริทัศน์วิจารณ์หนังสือ แนะนำหนังสือ และบทความตามวาระพิเศษ อื่นๆ ตาม “ธรรมเนียม” ของการจัดทำวารสารวิชาการที่ทำกันในแวดวงวิชาการระดับนานาชาติ

สังคมศาสตร์ วารสารวิชาการ ดังกล่าวค่อยๆ ก่อตัวกลายเป็น “ชุมชนวิชาการ” ของแวดวงนักสังคมศาสตร์ในประเทศไทยอยู่นานเกือบ 2 ทศวรรษ (ก่อนที่จะ “หยุด” การดำเนินงานไปชั่วคราว) ในช่วงระยะนั้น กล่าวได้ว่า สังคมศาสตร์ กลายเป็นพื้นที่วิชาการสาธารณะ ที่ทั้ง ชี้นำ ถ่ายทอดความรู้ด้านสังคมศาสตร์ และส่องสะท้อน “ปรากฏการณ์” ให้สังคมเห็นความเคลื่อนไหว การเปลี่ยนแปลง และประเด็นปัญหาสำคัญต่างๆ อันเกี่ยวโยงหรือเป็นผลพวงมาจากการพัฒนายุค “สงครามเย็น” ที่เกิดขึ้น (รัฐบาลไทยเริ่มใช้แผนพัฒนาเศรษฐกิจแห่งชาติฉบับที่ 1 ปี 2504-2509) โดยเฉพาะในสังคมภาคเหนือของประเทศ ซึ่งมีพรมแดนติดประเทศเพื่อนบ้าน รายล้อมไปด้วยประเทศสังคมนิยม ทั้ง สาธารณรัฐประชาชนจีน สหภาพพม่า และสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว

สังคมศาสตร์ หวนคืนสู่บรรณพิภพอีกครั้งหนึ่ง ปลายทศวรรษ 2530 ภายใต้บรรยากาศวิชาการ ที่เรียกกันว่า “หลังสงครามเย็น” ทิศทางของการพัฒนามหาวิทยาลัยที่กำลังจะเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญ การพัฒนาประเทศ การเคลื่อนไหว เปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในสังคม เศรษฐกิจ การเมืองไทย ซึ่งเชื่อมโยงกับระบบเศรษฐกิจ สังคม การเมืองโลก ที่เรียกกันว่า “โลกานุวัตร” (Globalization) อย่างสลับซับซ้อน

สังคมศาสตร์ ถือกำเนิดขึ้นในบริบทที่สังคมไทยเชื่อมโยงกับสังคมโลก การเมืองไทยกับการเมืองโลก มหาวิทยาลัยไทยกับมหาวิทยาลัยโลก จึงไม่อาจแยกขาดออกจากกันได้แต่ต้น

การก่อตั้งมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ขึ้นในปี 2507 จะว่าไป คือกลไกสำคัญ ที่เวลานั้นกำลังขับเคลื่อน “การพัฒนา” เชื่อมโยง สังคมวัฒนธรรม เศรษฐกิจ และผู้คนในภูมิภาคนี้ของประเทศ เข้าไปเป็นส่วนหนึ่งของการเคลื่อนไหวที่เป็นไปในระดับนานาชาติ เฉกเช่นเดียวกันกับ สังคมศาสตร์ วารสารวิชาการ ของคณะสังคมศาสตร์ ซึ่งเป็น 1 ใน 3 คณะวิชา ที่ก่อตั้งขึ้นพร้อมกับมหาวิทยาลัย (แม้จะตีพิมพ์เป็นภาษาไทยและสื่อสารในแวดวงผู้อ่านผู้เขียนในสังคมไทยเสียเป็นส่วนมาก) จึงเป็นพื้นที่วิชาการที่ทั้งพยายาม ชี้นำ ความรู้ เชื่อมโยง ความรู้ ประเด็นปัญหาต่างๆ ในท้องถิ่นและในสังคมไทย ที่เคลื่อนไหว เคลื่อนไป กับการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในระดับภูมิภาคและโลก
60 ปี คณะสังคมศาสตร์ 60 ปี มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ (พุทธศักราช 2507-2567)

สังคมศาสตร์ วารสารวิชาการ คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ แม้ต้องเผชิญกับความท้าทาย กับงานวารสารวิชาการในยุค Open Access Journal เมื่อการเข้าถึงวารสาร ส่วนมากกลายเป็นแบบ “เปิดฟรี” (Free Access) แต่สถานะของ “คนเขียน” พลิกแพลง ตะแคงกาย กลายเป็นประหนึ่ง “คนอ่าน” ที่ต้องจ่ายสตางค์ ทว่าไม่ใช่เพื่อ “ซื้ออ่าน” แต่เพื่อการันตี “พื้นที่” เพื่อลงตีพิมพ์บทความ ผลงานวิชาการ ในนามของ “ค่าธรรมเนียม”

โลกเปลี่ยน แต่ชีวิตของชุมชนวิชาการ คงไม่จำเป็นต้องเปลี่ยนตามไปเสียทั้งหมด ทุกเรื่อง

สังคมศาสตร์ วารสารวิชาการ คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ยืนยันและยังคงพยายามยืนหยัด ตั้งมั่น ที่จะเป็น “พื้นที่วิชาการสาธารณะ” ที่ทั้ง ชี้นำ ถ่ายทอด ความรู้ วิชาการด้านสังคมศาสตร์ ส่องสะท้อนปรากฏการณ์ ประเด็นปัญหาต่างๆ ให้สังคมได้ “เข้าถึง” และติดตามความเคลื่อนไหว การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น เป็นไปในสังคมท้องถิ่น สังคมไทย และสังคมโลก ให้สมดั่งปณิธานของมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ที่เมื่อได้ก่อตั้งขึ้นมาแล้ว สมควรจะเป็น “ศูนย์กลางทางวิชาการและวิชาชีพชั้นสูง เพื่ออำนวยประโยชน์แก่ท้องถิ่น และประเทศชาติโดยส่วนรวม”