ประเภทของพจนานุกรมภาษาล้านนา

บทคัดย่อ

บทความฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพจนานุกรมภาษาล้านนา โดยเฉพาะอย่างยิ่งด้านประเภทของพจนานุกรมภาษาล้านนา เก็บข้อมูลจากพจนานุกรมภาษาล้านนา จำนวน 13 ฉบับ และใช้แนวคิดเกี่ยวกับการวิเคราะห์เนื้อหาและแนวคิดเกี่ยวกับการทำพจนานุกรม ผลการวิเคราะห์ พบว่า สามารถจำแนกประเภทของพจนานุกรมได้ 2 ประเภท ได้แก่ พจนานุกรมภาษาไทย-ภาษาล้านนา และพจนานุกรมภาษาล้านนา-ภาษาไทย โดยพจนานุกรมภาษาไทย-ภาษาล้านนา ปรากฏ 2 ฉบับ คิดเป็นร้อยละ 13.33 มีลักษณะเป็นพจนานุกรมที่มีคำตั้งเป็นคำภาษาไทยแล้วแสดงคำอธิบายหรือความหมายเป็นข้อความภาษาล้านนา ซึ่งปรากฏในรูปของการใช้อักษรไทยกลางบันทึกคำอ่าน ทั้งนี้ พจนานุกรมภาษาไทย-ภาษาล้านนาจะปรากฏเป็นเนื้อหาส่วนหนึ่งในพจนานุกรมภาษาล้านนา-ภาษาไทย ส่วนพจนานุกรมภาษาล้านนา-ภาษาไทย ปรากฏ 13 ฉบับ คิดเป็นร้อยละ 86.67 มีลักษณะเป็นพจนานุกรมที่มีคำตั้งเป็นคำภาษาล้านนาแล้วแสดงคำอธิบายหรือความหมายเป็นข้อความภาษาไทย ซึ่งสามารถจำแนกประเภทย่อยได้ 2 ประเภท ได้แก่ พจนานุกรมภาษาล้านนา-ภาษาไทยประเภทที่ใช้อักษรไทยกลางบันทึกคำอ่านของคำตั้ง ปรากฏจำนวน 5 ฉบับ คิดเป็นร้อยละ 38.46 และพจนานุกรมภาษาล้านนา-ภาษาไทยประเภทที่ใช้อักษรธรรมล้านนา บันทึกคำตั้ง ปรากฏจำนวน 8 ฉบับ คิดเป็นร้อยละ 61.54 พจนานุกรมประเภทย่อยทั้ง 2 ประเภท มีองค์ประกอบพื้นฐานที่แสดงไว้เหมือนกันทุกฉบับคือ คำตั้งและคำนิยามความหมาย ส่วนองค์ประกอบอื่น ๆ จะแสดงหรือไม่ก็ได้ การทำพจนานุกรมภาษาล้านนา-ภาษาไทยในช่วงแรกเริ่มได้รับการจัดทำขึ้นโดยบุคคลหรือหน่วยงานที่ไม่ได้ใช้ภาษาล้านนาเป็นภาษาแม่ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อการติดต่อสื่อสาร นอกจากนี้ ยังเพื่อใช้แนวทางสำหรับการเรียนรู้ หรือการค้นหาความหมายคำศัพท์ภาษาล้านนา และเพื่อการอนุรักษ์และสืบทอดภาษาล้านนาอีกด้วย