ความคิดทางการเมืองของ จิตร ภูมิศักดิ์

บทคัดย่อ

การศึกษาความคิดทางการเมืองของจิตร ภูมิศักดิ์ ใช้กรอบวิเคราะห์การศึกษาประวัติความคิดทางการเมืองของ ควอนติน สกินเนอร์ (Quentin Skinner) เพื่อเข้าใจความคิดของนักคิดคนหนึ่งอย่างถ่องแท้ จึงจำเป็นต้องทำความเข้าใจควบคู่กันไปทั้งตัวบทที่เป็นตัวแทนความคิดของนักคิด และบริบทที่เป็นเงื่อนไขสภาวะแวดล้อมประวัติศาสตร์ อันมีอิทธิพลต่อการก่อตัวความคิดทางการเมืองของเขา

จากการศึกษาบริบททางประวัติศาสตร์ทั้งทางการเมือง เศรษฐกิจ และสังคม ซึ่งมีอิทธิพลต่อความคิดของจิตร พบว่า ภาษาทางการเมืองที่นักคิดใช้เป็นประจำและเน้นย้ำให้ความสำคัญมีดังนี้ ลัทธิรักชาติแบบรุนแรง (Radical patriotism) หมายถึง ความรักในปิตุภูมิที่บรรพบุรุษของตนได้สร้างไว้ รวมทั้งประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมด้วยความยึดถือสืบต่อกันมา ชาติของจิตร หมายถึง ประชาชนส่วนใหญ่ในชาตินั้น ส่วนความเป็นสากล หมายถึง การเคารพเอกลักษณ์ของกันและกันอย่างเสมอภาค และจิตรพยายามที่จะเปลี่ยนแปลงสภาพสังคมเพื่อคนส่วนใหญ่ ศาสนาพุทธมีคำสอนบางส่วนคล้ายวัตถุนิยมของลัทธิมาร์กซ์ แต่ส่วนใหญ่แล้วคำสอนมีความเป็นจิตนิยมมากกว่า การต่อสู้ทางชนชั้นในสังคมไทย งานเขียนของจิตรเริ่มอธิบายตั้งแต่เรื่อง การต่อสู้ของชนชั้นไพร่ จนมาถึงชนชั้นกลางที่ต่อสู้กับระบบศักดินาไทย และคลี่คลายขยายตัวทางประวัติศาสตร์มาตามลำดับ โดยเริ่มจากระบบการเกณฑ์แรงงาน จนมาถึงการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475