ความสุขของชาวนา กรณีศึกษาชาวนาสมาชิกเครือข่ายเกษตรกรรมทางเลือก

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยสำคัญที่มีผลต่อความสุขในการดำรงอยู่ของอาชีพชาวนาไทย กลุ่มตัวอย่างที่ศึกษาคือ กลุ่มชาวนาที่เป็นสมาชิกเครือข่ายเกษตรกรรมทางเลือก ในภูมิภาคต่าง ๆ จำนวน 8 คน โดยวิธีการสุ่มแบบเจาะจง ผลการวิจัยพบว่า ความสุขที่จะเกิดขึ้นมีปัจจัยที่หลากหลาย ผู้วิจัยจึงแบ่งการนำเสนอออกเป็น 3 ด้าน ได้แก่ 1) ด้านตนเอง ปัจจัยที่มีผลทำให้ชาวนามีความสุขในการดำรงอยู่ในอาชีพชาวนาของตนเอง เนื่องจากเป็นอาชีพที่ตนรัก เป็นอาชีพที่ตนสืบทอดต่อมาจากบรรพบุรุษเป็นอาชีพที่สร้างรายได้ให้กับตนเอง ครอบครัว สร้างฐานะให้ดีขึ้น เป็นความภูมิใจที่สามารถส่งลูกเรียนจนจบการศึกษาได้ และยังเป็นอาชีพที่ทำให้ได้เรียนรู้ต่อยอดและพัฒนาตัวเองตลอดเวลา 2) ด้านครอบครัว เป็นปัจจัยสำคัญอีกประการหนึ่งที่ทำให้ชาวนามีความสุข เนื่องจากครอบครัวเป็นพลังสำคัญ เป็นพลังหนุนเสริมให้ชาวนา เมื่อรู้สึกเหน็ดเหนื่อยการได้เห็นครอบครัว มีกิน มีใช้ มีการศึกษา ยิ่งทำให้เกิดความสุข นอกจากนี้ หากชาวนาได้รับการสนับสนุนช่วยเหลือจากครอบครัวในการทำนาด้วย ยิ่งทำให้ความสุขเพิ่มมากขึ้น และ 3) ด้านสังคมเป็นปัจจัยภายนอกที่มาหนุนเสริมความสุขภายในตัวของชาวนา เป็นความสุขที่ได้รับการสนับสนุนจากสังคม กล่าวคือการได้รวมตัวกันของเครือข่าย ได้รับความรู้จากเครือข่ายเกษตรกรรมทางเลือก และนำความรู้มาเปลี่ยนแปลงการทำนา จากการทำนาเคมีมาเป็นการทำนาแบบอินทรีย์ หรือเรียกว่าทำการเกษตรแบบประณีต นำความรู้มาลองผิดลองถูก และทดลองทำจริงจนสำเร็จ นอกจากนี้การได้คืนความรู้นี้กลับสู่สังคม ผ่านการถ่ายทอดความรู้ที่มีให้กับคนอื่น ๆ ได้แลกเปลี่ยนความรู้กับเครือข่าย กลายเป็นความสุขที่ได้ทำประโยชน์ให้กับผู้อื่นด้วย