The ชุมชนข้างทางรถไฟกับผลกระทบจากการสร้างรถไฟรางคู่ : ศึกษากรณีชุมชนข้างทางรถไฟ อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น

บทคัดย่อ

บทความเรื่องชุมชนข้างทางรถไฟกับผลกระทบจากการสร้างรถไฟรางคู่ ศึกษากรณีชุมชนข้างทางรถไฟ อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น แบ่งเนื้อหาออกเป็น 4 ส่วน คือ ส่วนที่หนึ่งการขยายตัวทางด้านเศรษฐกิจในเขตอำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น ส่วนที่สองการเกิดชุมชนข้างทางรถไฟ กรณีการศึกษาชุมชนที่ถูกผลกระทบจากการสร้างรถไฟรางคู่ ส่วนที่สามสภาพชีวิตผู้คนข้างทางรถไฟ การต่อสู้ และการต่อรองอำนาจ และส่วนที่สี่ชุมชนข้างทางรถไฟกับการถูกผลกระทบจากการพัฒนาเมือง กรณีศึกษาการสร้างรถไฟรางคู่ ผลจากการศึกษาพบว่า ผู้คนที่อาศัยอยู่ข้างทางรถไฟในเขตอำเภอเมืองขอนแก่น ประกอบไปด้วยกลุ่มคนจนเมืองและกลุ่มคนจนจากเขตอำเภอและจังหวัดที่อยู่ใกล้เคียงกับจังหวัดขอนแก่น ชุมชนข้างทางรถไฟขยายไปทั้งสองฝั่งข้างทางรถไฟอย่างต่อเนื่องนับตั้งแต่ช่วงทศวรรษ 2530 เป็นต้นมา ผู้คนเหล่านี้มักถูกมองว่าเป็นคน “สลัม” หรืออยู่ใน “ชุมชนแออัด” สภาพชีวิตไม่มีสวัสดิการ ไม่ได้รับการคุ้มครอง และไม่มีการอำนวยความสะดวกจากภาครัฐทั้งด้านการบริโภคและอุปโภค คนในชุมชนข้างทางรถไฟมีการต่อสู้ การต่อรอง และการสร้างพื้นที่เพื่อสร้างศักยภาพของชุมชน อย่างไรก็ตามมีการอนุมัติจากรัฐบาลไทยให้สร้างรถไฟรางคู่ ทำให้หลายครอบครัวต้องสูญเสียที่อยู่อาศัยและถูกตัดขาดความสัมพันธ์กับคนในชุมชน พวกเขาได้รับเหตุผลว่าการพัฒนาเส้นทางคมนาคมจะทำให้เกิดความสะดวกต่อการพัฒนาจังหวัดและประเทศต่อไป และพื้นที่ข้างทางรถไฟเป็นพื้นที่ของการรถไฟแห่งประเทศไทย
ดังนั้น ในชุมชนข้างทางรถไฟบางพื้นที่จึงถูกไล่รื้อบ้าน ทว่าครอบครัวที่ได้รับผลกระทบกลับไม่ได้รับการคุ้มครองสิทธิ หรือชดใช้ค่าเสียหายอย่างคุ้มค่า สิ่งนี้สะท้อนให้เห็นปัญหาทางด้านสิทธิหลายประการ