บทบาททรัพยากรท้องถิ่นต่อครัวเรือนเกษตรกร กรณีบ้านดอนหาด จังหวัดอุดรธานี

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งศึกษาบริบทชุมชน บริบททรัพยากรท้องถิ่น และบทบาททรัพยากรท้องถิ่นต่อวิถีการดำรงชีวิตของครัวเรือนเกษตรกร เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยเลือกพื้นที่ศึกษาแบบเจาะจง คือ บ้านดอนหาด จังหวัดอุดรธานี เก็บข้อมูลจากการศึกษาเอกสาร การสังเกต การสนทนากลุ่ม และการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกจากผู้ให้ข้อมูลหลัก ได้แก่ พระสงฆ์ ผู้นำชุมชน มัคนายกวัด และตัวแทนครัวเรือนเกษตรกร
รวมจำนวน 15 คน ใช้การวิเคราะห์เนื้อหา ตีความเชื่อมโยงความสัมพันธ์ และนำเสนอผลการศึกษาแบบพรรณนาวิเคราะห์

ผลการศึกษาพบว่า บ้านดอนหาด ได้รับการจัดตั้งเป็นหมู่บ้านเมื่อปี พ.ศ. 2464 ชาวบ้านส่วนใหญ่ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันประกอบอาชีพเกษตรกรรม มีความเชื่อตามหลักพุทธศาสนาผสมผสานกับเรื่องผีบรรพบุรุษและสิ่งศักดิ์สิทธิ์เหนือธรรมชาติ ส่วนทรัพยากรท้องถิ่นที่สำคัญต่อการดำรงชีวิตของครัวเรือนเกษตรกร ได้แก่ โคกหนองโน และลำน้ำห้วยหลวง ซึ่งทั้งสองได้มีบทบาทต่อครัวเรือนเกษตรกร 5 ด้าน ได้แก่ 1. ด้านอาหาร 2. ด้านการสร้างรายได้ 3. ด้านปัจจัยการผลิต 4. ด้านการสร้างความสามัคคี และ 5. ด้านความเชื่อ ดังนั้น สำหรับครัวเรือนเกษตรกรทรัพยากรท้องถิ่นจึงมีบทบาทที่เป็นประโยชน์ต่อการดำรงชีวิต ซึ่งไม่ใช่เฉพาะเป็นสิ่งที่มองเห็นจับต้องได้เท่านั้น แต่ยังแฝงด้วยความเชื่อและกุศโลบายเป็นวัฒนธรรมการอยู่ร่วมกันและการใช้ทรัพยากรท้องถิ่นอย่างเหมาะสม จึงเป็นส่วนหนุนเสริมให้ครัวเรือนเกษตรกรมีความมั่นคงทางสังคมและเศรษฐกิจในระดับที่พอเพียง