สังคมศาสตร์กับจุดเปลี่ยนทางภววิทยา
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้ต้องการตรวจสอบการศึกษาทางภววิทยาที่เสนอข้อถกเถียงเกี่ยวกับ “การดำรงอยู่” และ “ความจริง” ของสรรพสิ่งที่ท้าทายความคิดเดิมที่ให้ความสำคัญกับมนุษย์ในฐานะเป็นผู้กำหนดและให้ความหมายต่อสิ่งต่างๆ ผ่านประสบการณ์ทางสังคม อย่างไรก็ตาม ในแวงวงการศึกษาทางสังคมศาสตร์ ทิศทางการศึกษาภววิทยามิได้เป็นเนื้อเดียวกัน หากแต่มีการตอบโต้และวิพากษ์วิจารณ์กันไปกันมาตลอดเวลา โดยมีแนวความคิดที่ต่างกัน 2 แนวทาง คือ แนวทางที่หนึ่งอธิบายภววิทยาด้วยการมองวัตถุเป็นผู้กระทำการและมีแก่แท้ในตัวเอง กับแนวที่สอง อธิบายภววิทยาในฐานะเป็นวิธีอธิบายความจริงภายใต้กลไกทางภาษาซึ่งยังอาศัยการตีความโดยมนุษย์ ข้อถกเถียงทั้งสองแนวทางนี้สะท้อนรอยแยกและความไม่ลงรอยของนักวิชาการทางสังคมศาสตร์ ทำให้การศึกษาภววิทยายังเป็นพรมแดนที่เต็มไปด้วยข้อโต้แย้งและเป็นประเด็นที่นักวิชาการไม่ควรมองข้าม
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
กิติตพัฒน์ นนทปัทมะดุลย์. (2562). แนวคิดความมั่นคงทางภววิทยา: จุดกำเนิดและการประยุกต์ใช้, รายงานสืบเนื่องการสัมมนาวิชาการเนื่องในโอกาสการสถาปนาคณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ครบรอบ 65 ปี. (หน้า 11-25). กรุงเทพฯ: คณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
โกมาตร จึงเสถียรทรัพย์. (2559). ศาสตร์-อศาสตร์: มานุษยวิทยา ณ จุดเปลี่ยนทางภววิทยา. ใน จันทนี เจริญ ศรี, (บก.), ศาสตร์ อศาสตร์ : เข้ามาข้างนอก ออกไปข้างใน, (หน้า 118-140). กรุงเทพฯ: พารากราฟ.
จักรกริช สังขมณี. (2560). ชาติพันธุ์วรรณนาว่าด้วยโครงสร้างพื้นฐาน. วารสารธรรมศาสตร์, 36(2), 33-57.
Aspers, P. (2015). Performing ontology. Social Studies of Science, 45(3), 449-453.
Aspers, P. & Kohl, S. (2013). Heidegger and socio-ontology: A sociological reading. Journal of Classical Sociology, 13(4), 487–508.
Barnes, B., & MacKenzie, D. (1979). Scientific judgement: The biometry-mendelism controversy. In B. Barnes & S. Shapin (Eds.), Natural order: Historical studies of scientific culture (pp. 191-210). Beverly Hills and London: Sage.
Bennett, J. (2010). Vibrant matter: A political ecology of things. Durham, NC: Duke University Press.
Bhaskar, R. (1975). A realist theory of science. Leeds: Leeds Books
Bhaskar, R. (1979). The possibility of naturalism: A philosophical critique of the contemporary human sciences. Atlantic Highlands, N.J.: Humanities Press.
Brives, C. (2013). Identifying ontologies in a clinical trial. Social Studies of Science, 43(3), 397–416.
Cruickshank, J. (2004). A tale of two ontologies: An immanent critique of critical realism. The Sociological Review, 52(4), 567-585.
Descola, P. (2014). Modes of being and forms of predication. HAU: Journal of Ethnographic Theory, 4(1), 271-80.
Fortun, K. (2014). From Latour to late industrialism. HAU: Journal of Ethnographic Theory, 4(1), 309-29.
Gelman, S. A. (2003). The essential child: Origins of essentialism in everyday thought. Oxford: Oxford University Press.
Giere, R. N. (2006). Scientific perspectivism. Chicago: University of Chicago Press.
Haraway, D. (2004). The Haraway reader. New York: Routledge.
Henare, A., Holbraad, M. & Wastell, S. (Eds.). (2007). Thinking through things: Theorising artefacts ethnographically. London: Routledge.
Heywood, P. (2012). Anthropology and what there is: Reflections on ‘ontology’. Cambridge Anthropology, 30(1), 143–151.
Heywood, P. (2020). All the difference in the world: The nature of difference and different natures. Philosophy of the Social Sciences, 50(6), 543-564.
Holbraad, M. (2007). The power of powder: Multiplicity and motion in the divinatory cosmology of Cuban Ifa’ (or Mana, Again). In A. Henare, M. Holbraad, & S. Wastell (Eds.), Thinking through things: Theorizing artefacts ethnographically. (pp.189-225). New York: Routledge.
Holbraad, M. (2017). The contingency of concepts. Transcendental deduction and ethnographic expression in anthropological thinking.” In P. Charbonnier, G. Salmon & P. Skafish (Eds.), Comparative metaphysics: Ontology after anthropology. (pp. 131-56). London: Rowman & Littlefield.
Holbraad, M. & Pedersen, M.A. (2017). The ontological turn: An anthropological exposition. Cambridge: Cambridge University Press.
Hollis, M., & Lukes, S. (Eds.). (1982). Rationality and relativism. Cambridge, MA: MIT Press.
Kopenawa, D., & Albert, B. (2013). The falling sky: Words of a Yanomami shaman. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Kuhn, T. (1962). The structure of scientific revolutions. Chicago: University of Chicago Press.
Kuhn, T. (1991). The road since structure. In A. Fine, M. Forbes & L. Wessels (Eds.), PSA 1990: Proceedings of the 1990 biennial meeting of the Philosophy of Science Association, Vol 2: Symposium and Invited Papers (pp. 3-13). East Lansing, MI: Philosophy of Science Association.
Künne, W. (2003). Conceptions of truth. Oxford: Oxford University Press.
Latour, B. (1993). We have never been modern. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Latour, B. (2005). Reassembling the social: An introduction to actor-network-theory. Oxford: Oxford University Press.
Law, J., & Lien, M.E. (2013). Slippery: Field notes in empirical ontology. Social Studies of Science, 43(3), 363–378.
Mallon, R. (2016). The construction of human kinds. Oxford: Oxford University Press.
Miller, D. (2010). Stuff. Cambridge: Polity.
Mol, A. (2002). The body multiple: Ontology in medical practice. Durham, NC: Duke University Press.
Moore A.W. (2012). The evolution of modern metaphysics: Making sense of things. Cambridge: Cambridge University Press.
Palecek, M., & Risjord, M. (2012). Relativism and the ontological turn within anthropology. Philosophy of the Social Sciences, 43(1), 3-23.
Pedersen, M. A. (2007). Talismans of thought: Shamanist ontologies and extended cognition in Northern Mongolia. In A. Henare, M. Holbraad, & S. Wastell, (Eds.), Thinking through things: Theorising Artefacts Ethnographically (pp.141-166). London: Routledge.
Pickering, A. (Ed.). (1992). Science as practice and culture. Chicago: University of Chicago Press.
Pickering, A. (1993). The mangle of practice: Agency and emergence in the sociology of science. American Journal of Sociology, 99, 559-89.
Pickering, A. (1995). The mangle of practice: Time, agency, and science. Chicago: University of Chicago Press.
Pickering, A. (2015). Science, contingency and ontology. In L. Soler, M. Trizio & A. Pickering (Eds.), Science as it could have been: Discussing the contingenty/inevitability problem (pp. 117-28). Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.
Pickering, A. (2014). Reflections on the dance of agency: Islands of stability, science as performance. Paper presented at the history of science seminar. Sweden: Uppsala University.
Pickering, A. (2017). The ontological turn: Taking different worlds seriously. Social Analysis, 61(2), 314-150.
Pollini, J. (2013). Bruno Latour and the ontological dissolution of nature in the social sciences: A critical review. Environmental Values, 22(1), 25-42.
Sismondo, S. (2015). Ontological turns, turnoffs and roundabouts. Social Studies of Science, 45(3), 441-8.
Sivado, A. (2020). Ways to be understood: The ontological turn and interpretive social science. Philosophy of the Social Sciences, 50(6), 565-585.
Sylvain, R. (2014). Essentialism and the indigenous politics of recognition in Southern Africa: Essentialism and recognition in South Africa. American Anthropologist, 116(2), 251-64.
Van Heur, B., Leydesdorff, L. & Wyatt, S. (2013) Turning to ontology in STS? Turning to STS through ‘ontology’. Social Studies of Science, 43(3), 341–362.
Vigh, H. E., & Sausdal, D. B. (2014). From essence back to existence: Anthropology beyond the ontological turn. Anthropological Theory, 14(1), 49-73.
Viveiros de Castro, E. (2004a). Exchanging perspectives: The transformation of objects into subjects in Amerindian ontologies. Common Knowledge, 10(3), 463-84.
Viveiros de Castro, E. (2004b). Perspectival anthropology and the method of controlled equivocation. Tipití: Journal of the Society for the Anthropology of Lowland South America, 2(1), 1-20.
Woolgar, S., & Lezaun, J. (2013) The wrong bin bag: A turn to ontology in science and technology studies?’ Social Studies of Science, 43(3), 321-340.
Woolgar, S., & Lezaun, J. (2015). Missing the (question) mark? what is a turn to ontology? Social Studies of Science, 45(3), 462-467.