เชี่ยนหมากไม้อีสานรูปแบบใหม่ ศูนย์หัตถกรรมบ้านถวาย อำเภอหางดง จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปทรง ลวดลาย วัสดุ วิธีการผลิต ขนาด สีของเชี่ยนหมากไม้อีสานรูปแบบใหม่ และเพื่อศึกษาปรากฎการณ์ด้านต่าง ๆ ที่ทำให้เชี่ยนหมากไม้อีสานถูกปรับเปลี่ยนการใช้งานตามยุคสมัย ประชากรกลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ เชี่ยนหมากไม้อีสานรูปแบบใหม่ที่ผลิตขึ้นภายในศูนย์ศิลปหัตถกรรมบ้านถวาย อำเภอหางดง จังหวัดเชียงใหม่ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยการลงพื้นที่สัมภาษณ์ บันทึกเสียง บันทึกข้อมูลเป็นลายลักษณ์อักษร บันทึกภาพและแบบสังเกตการณ์ ผลการศึกษาพบร้านค้าที่ผลิตเชี่ยนหมากไม้อีสานรูปแบบใหม่ จำนวน 9 ร้านค้า แต่ละร้านค้ามีการผลิตรูปทรง ลักษณะการใช้งานที่ต่างกัน โดยได้นำมาประยุกต์ใช้ในรูปแบบโคมไฟ กล่องเก็บของ โต๊ะกลาง เป็นต้น ซึ่งกระบวนการผลิตวัสดุส่วนใหญ่ที่ใช้ทำเป็นไม้สังเคราะห์ (MDF) เพราะมีความคงทน รวมถึงกระบวนการที่เป็นอุตสาหกรรมการผลิตโดยใช้เครื่องจักรในการทำงาน สีที่พบส่วนใหญ่เป็นสีสังเคราะห์ทางวิทยาศาสตร์ ซึ่งสีทองเป็นสีที่พบมากที่สุดและสื่อความหมายถึง ความรุ่งเรือง ความเจริญ โดยในบางร้านค้าใช้วิธีการปิดแผ่นทองลงบนตัวผลิตภัณฑ์ ซึ่งส่วนใหญ่ชาวต่างชาตินิยมซื้อและมีจำนวนขายได้ในปริมาณที่มาก สำหรับลวดลายที่พบเป็นลวดลายที่ผู้ผลิตคิดขึ้นโดยได้แรงบันดาลใจจากสิ่งที่อยู่รอบตัว ได้แก่ ลายไทย ลายธรรมชาติ เป็นต้น ปรากฎการณ์ที่ทำให้เชี่ยนหมากไม้อีสานถูกปรับเปลี่ยนการใช้งานเกิดขึ้นจากผู้ผลิตเป็นคนอีสานและได้ย้ายที่อยู่อาศัย รวมถึงการประกอบอาชีพมายังอำเภอหางดง จังหวัดเชียงใหม่แต่ยังคงอนุรักษ์รูปแบบเชี่ยนหมากไม้อีสานไว้ แล้วนำมาผลิตแล้วเกิดค่านิยมการใช้เชี่ยนหมากไม้อีสานรูปแบบใหม่ขึ้นในพื้นที่ ผู้บริโภคส่วนใหญ่นำไปเป็นของตกแต่งหรือของฝาก เป็นต้น