บูรณาการการดำเนินชีวิตที่ดีของชาวพุทธด้วยหลักสติในพุทธปรัชญาเถรวาท

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการดำเนินชีวิตที่ดีของชาวพุทธและอธิบายหลักสติ นำความรู้มาบูรณาการและสร้างองค์ความรู้ใหม่เกี่ยวกับรูปแบบการดำเนินชีวิตที่ดีของชาวพุทธด้วยหลักสติในพุทธปรัชญาเถรวาท ซึ่งเป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ โดยศึกษาและวิเคราะห์ข้อมูลจากพระไตรปิฎก ตำราและเอกสารที่เกี่ยวข้อง และสัมภาษณ์เชิงลึก ภิกษุ 4 รูป แม่ชี 3 คน อุบาสก 5 คนและอุบาสิกา 2 คน นำข้อมูลมาอธิบายในเชิงพรรณนาวิเคราะห์ ผลการวิจัยพบว่า ในระดับต้นชาวพุทธที่ดีสามารถใช้สติที่แบ่งตามบทบาทและหน้าที่ 4 ประการ คือ 1) สติเป็นเครื่องระมัดระวัง 2) สติเป็นเครื่องยับยั้ง 3) สติเป็นเครื่องกระตุ้น และ 4) สติเป็นเครื่องสำนึกในหน้าที่ มาสนับสนุนการดำเนินชีวิตตามหลักธรรมในสิงคาลกสูตร โดยไม่ล่วงละเมิดกรรมกิเลส 4 อคติ 4 อบายมุข 6 และปฏิบัติตามทิศ 6 ในระดับกลางชาวพุทธสามารถฝึกสติ เพื่อใช้ในการดำเนินชีวิตซึ่งนำไปสู่การฝึกปฏิบัติพัฒนา โดยใช้ความรู้จากเรื่อง ความเมา 3ได้แก่ ความเมาในวัยในชีวิต และในความไม่มีโรค มาเป็นหลักธรรมในการฝึกปฏิบัติ และมีแบบฝึกหัดตั้งสติ 3 และหลักวิธีบริหารจิต 4 มาเสริมการฝึกปฏิบัติ ในระดับสูงชาวพุทธสามารถเจริญสติจากการใช้สติระดับต้นที่ไปสู่การฝึกสติระดับกลางจนสติมีกำลังในการเจริญสติปัฏฐาน 4 คือ 1. การตั้งสติเพื่อตามเห็นความเป็นจริงของกาย 2. การตั้งสติเพื่อตามเห็นความเป็นจริงของเวทนา 3. การตั้งสติเพื่อตามเห็นความเป็นจริงของจิต และ 4. การตั้งสติเพื่อตามเห็นความเป็นจริงของธรรม เมื่อนำความรู้จากการดำเนินชีวิตที่ดีของชาวพุทธมาบูรณาการกับหลักสติในพุทธปรัชญาเถรวาท จะได้องค์ความรู้ใหม่ในรูปแบบที่เรียกว่า “UPC Model” ซึ่งหมายถึง การใช้สติเพื่อสนับสนุนการปฏิบัติตามหลักธรรม (U) การฝึกสติเพื่อสร้างกำลังแก่สติ (P) และการเจริญสติเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิต (C) โมเดลดังกล่าวสามารถนำมาใช้เป็นแนวทางการดำเนินชีวิตที่ดีของชาวพุทธด้วยหลักสติในพุทธปรัชญาเถรวาท