รูปแบบการพัฒนาวัดในกรุงเทพมหานครให้เป็นแหล่งเรียนรู้ด้านศิลปวัฒนธรรม

บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาวัดในฐานะเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านศิลปวัฒนธรรม 2) เพื่อพัฒนารูปแบบการพัฒนาวัดในกรุงเทพมหานครให้เป็นแหล่งเรียนรู้ด้านศิลปวัฒนธรรม และ 3) เพื่อเสนอรูปแบบการพัฒนาวัดในกรุงเทพมหานครให้เป็นแหล่งเรียนรู้ด้านศิลปวัฒนธรรม ใช้ระเบียบวิธีการวิจัยแบบผสมผสานทั้งเชิงคุณภาพและเชิงปริมาณ โดยเชิงปริมาณมีการสำรวจพระภิกษุ สามเณร และประชาชนทั่วไปจำนวน 400 รูป/คน และในเชิงคุณภาพสัมภาษณ์และสนทนากลุ่มและผู้แทนของวัดต่างๆ จำนวน 8 รูป/คน ผลการวิจัยพบว่า 1. รูปแบบการพัฒนาวัดเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านศิลปวัฒนธรรมอยู่ในระดับมาก และพิจารณาเป็นรายด้านอยู่ในระดับมากมีทั้งด้านความเหมาะสมและถูกต้องทั้งด้านจิตรกรรม ประติมากรรม สถาปัตยกรรมและขนบธรรมเนียมประเพณี 2. การพัฒนาวัดให้เป็นแหล่งเรียนรู้ด้านศิลปวัฒนธรรมมี 2 รูปแบบ คือ 1) รูปแบบการพัฒนาวัดให้เป็นแหล่งเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม ประกอบด้วย 4 ด้าน คือ (1) ด้านจิตรกรรม (2) ด้านประติมากรรม (3) ด้านสถาปัตยกรรม และ (4) ด้านขนบธรรมเนียมประเพณี 2) รูปแบบการพัฒนาวัดให้เป็นแหล่งเรียนรู้เชิงพุทธ เป็นการจัดวัดให้เป็นแหล่งปฏิบัติศาสนกิจต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นการสวดมนต์ การเวียนเทียน การถือศีลบวชเนกขัมม์ การบวชสามเณรภาคฤดูร้อน การปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน รูปแบบการพัฒนาวัดทั้ง 2 ได้ผ่านการสนทนากลุ่ม ผู้ร่วมสนทนาเห็นด้วยกับรูปแบบในระดับมาก และผ่านการสอบถามความคิดเห็นจากพระ สามเณร และประชาชน รวมทั้งผู้ทรงคุณวุฒิ พบว่า มีความเห็นว่าเหมาะสมในระดับมาก 3) รูปแบบการพัฒนาวัดเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านศิลปวัฒนธรรม ผลการเสนอรูปแบบพบว่า รูปแบบการพัฒนาวัดให้เป็นแหล่งเรียนรู้ด้านศิลปวัฒนธรรมต้องสร้างด้วยหรือพัฒนาด้วยหลักสัปปายะก่อนหลังจากนั้นพัฒนาด้วยการใช้วิถีภูมิปัญญาท้องถิ่นเข้ามาเป็นเครื่องมือในการดึงประชาชนเข้าวัด หรืออาจจะใช้การพัฒนาด้วยประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมของวัดที่มีความโดดเด่น ผนวกเข้ากับการพัฒนาด้วยวิถีพุทธ