การตอบรับถ้อยคำแสดงการปฏิเสธการขอร้องในภาษาไทย : การศึกษากลวิธีทางภาษา และข้อคำนึงที่เป็นเหตุจูงใจ

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อต้องการศึกษากลวิธีทางภาษาที่ผู้พูดภาษาไทยใช้ในการตอบรับถ้อยคำแสดงการปฏิเสธการขอร้องและข้อคำนึงที่เป็นเหตุจูงใจหรือปัจจัยที่ผู้พูดภาษาไทยคำนึงถึงในการเลือกใช้กลวิธีทางภาษาในการตอบรับถ้อยคำแสดงการปฏิเสธการขอร้องตามแนวคิดวัจนปฏิบัติศาสตร์แนวปลดปล่อย (Emacipatory Pragmatics) โดยใช้แบบสอบถามประเภท Discourse Completion Test (DCT) จากกลุ่มตัวอย่างผู้พูดภาษาไทยที่เป็นนักศึกษาระดับปริญญาตรีหลากหลายคณะและหลากหลายชั้นปีจำนวน 100 คน และจากการสัมภาษณ์เชิงลึกกลุ่มตัวอย่างจำนวน 30 คน   ผลการวิจัยพบว่าผู้พูดภาษาไทยเลือกใช้กลวิธีทางภาษาแบบลดน้ำหนักความรุนแรงในการตอบรับถ้อยคำแสดงการปฏิเสธการขอร้องมากกว่ากลวิธีทางภาษาแบบตรงไปตรงมา ส่วนข้อคำนึงที่เป็นเหตุจูงใจหรือปัจจัยที่ผู้พูดภาษาไทยคำนึงถึงในการใช้กลวิธีทางภาษาในการตอบรับถ้อยคำแสดงการปฏิเสธการขอร้องมี 2 ส่วน คือ 1.ข้อคำนึงที่เป็นเหตุจูงใจหรือปัจจัยในส่วนที่เป็นวัตถุประสงค์ของการสนทนา และ2.ข้อคำนึงที่เป็นเหตุจูงใจหรือปัจจัยในส่วนที่เป็นปริบทของการสนทนา โดยการรักษาความสัมพันธ์ของคู่สนทนาเป็นข้อคำนึงที่เป็นเหตุจูงใจหรือปัจจัยที่ผู้พูดภาษาไทยส่วนใหญ่คำนึงถึงมากที่สุดในการเลือกใช้กลวิธีทางภาษาในการตอบรับถ้อยคำแสดงการปฏิเสธการขอร้อง พฤติกรรมทางภาษาดังกล่าวมีความสัมพันธ์กับปัจจัยทางสังคมวัฒนธรรม 3 ประการ ได้แก่ 1. การมีมุมมองตัวตนแบบพึ่งพา (an interdependent view of self) 2.ความเป็นสังคมแบบอิงกลุ่ม (collectivism)  และ3.ความเป็นวัฒนธรรมปริบทสูง (High context culture)