การพัฒนาระบบการผลิตข้าวและเมล็ดพันธุ์ข้าววิถีวัฒนธรรมของชุมชนลุ่มน้ำจาง อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยมีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาระบบการผลิตข้าวและเมล็ดพันธุ์ข้าวของชุมชนในจังหวัดลำปาง 2) พัฒนากระบวนการผลิตข้าวและเมล็ดพันธุ์ข้าวของชุมชนลุ่มน้ำจาง 3) ส่งเสริมระบบการผลิตข้าวและเมล็ดพันธุ์ข้าวตามวิถีวัฒนธรรมของชุมชนลุ่มน้ำจาง อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง เป็นการวิจัยแบบผสานวิธี โดยใช้เครื่องมือวิจัย ได้แก่ สัมภาษณ์กลุ่มผู้ให้ข้อมูล จำนวน 29 รูป/คน กลุ่มผู้ให้ข้อมูลการพัฒนาระบบการผลิตและเมล็ดพันธุ์ข้าว จำนวน 28 คน และกลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญเชิงปฏิบัติการ จำนวน 24 คน วิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหาและกระบวนการผลิตข้าวและเมล็ดพันธุ์ของชุมชน
ผลการวิจัยพบว่า
1) ระบบการผลิตข้าวและเมล็ดพันธุ์ข้าวเป็นรากฐานชีวิตและวัฒนธรรม และเป็นสัญลักษณ์ความมั่นคงทางอาหาร ความเชื่อทางเกษตร และความเจริญทางเศรษฐกิจของประเทศ โดยการผลิตข้าวและเมล็ดพันธุ์ใช้วิธีปลูกข้าวทั้งแบบดั้งเดิมและเทคโนโลยีใหม่ที่ท้าทายด้านภูมิอากาศ เศรษฐกิจ และแรงงาน การพัฒนาเมล็ดพันธุ์ข้าวเลือกพันธุ์ที่ทนทานต่อโรค แมลง และคุณค่าโภชนาการสูง
2) กระบวนการพัฒนาผลิตภัณฑ์ข้าวในชุมชนลุ่มน้ำจางผ่านกระบวนการสำรวจ เลือกและผลิตเมล็ดพันธุ์ที่มีคุณภาพสูง ทดลองปลูกและทดสอบคุณภาพเพื่อให้ได้ผลผลิตที่ตอบโจทย์ทั้งด้านคุณภาพและปริมาณ ใช้เทคโนโลยีช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต และการสร้างเครือข่ายเกษตรกรในการพัฒนาและแลกเปลี่ยนความรู้ด้านการผลิตข้าว
3) การส่งเสริมการผลิตข้าวอินทรีย์แบบมีส่วนร่วม โดยการเสริมทักษะด้านเกษตรอินทรีย์แก่ชุมชน เช่น การปลูกข้าวอินทรีย์และการใช้ปุ๋ยหมัก ส่งเสริมการตลาดและการสร้างรายได้จากการจำหน่ายเมล็ดพันธุ์ข้าวและผลิตภัณฑ์จากข้าวอินทรีย์ เช่น การแปรรูปข้าวและการสร้างเครือข่ายการตลาดผ่านช่องทางต่างๆ และการผลิตข้าวอินทรีย์ช่วยให้ชุมชนลุ่มน้ำจางสามารถพึ่งพาตนเอง สร้างความมั่นคงและยั่งยืนทางเศรษฐกิจและสังคม
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
กรมการข้าว กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. (2553). การผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าว. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพมหานคร : สำนักเมล็ดพันธุ์ข้าว.
กรมการข้าว กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. (2557). การผลิตและกระจายเมล็ดพันธุ์ข้าว. กรุงเทพมหานคร : สำนักเมล็ดพันธุ์ข้าว.
กรมวิชาการเกษตร. (2543). มาตรฐานการผลิตพืชอินทรีย์ของประเทศไทย. กรุงเทพมหานคร : กรมวิชาการเกษตร.
จีรวัฒน์ แพงแสน และคณะ. (2565). แนวทางความสำเร็จของการผลิตข้าวอินทรีย์: กรณีศึกษาเกษตรกรผู้ผลิตข้าวอำเภอศรีวิไล จังหวัดบึงกาฬ. วารสารมหาวิทยาลัยพัฒนาเชิงพื้นที่, 1(2), 11 – 21.
น้ำฝน ใจดี และคณะ. (2565). การพัฒนาต้นแบบกรรมวิธีการผลิตข้าวกล้องงอกเพื่อสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับวิสาหกิจชุมชนผลิตภัณฑ์จากข้าวกล้องงอกในเขตภาคตะวันออก. วารสารสังคมศาสตร์และมานุษยวิทยาเชิงพุทธ, 7(10), 153 - 170.
พงศธร ยอดดำเนิน. (2565). ขวัญข้าว : นาฏกรรมสร้างสรรค์จากวัฒนธรรมข้าวชุมชนเขมรถิ่นไทย. วารสารศิลปกรรมศาสตร์วิชาการ วิจัย และงานสร้างสรรค์, 9(2), 37 – 52.
ศูนย์อัจฉริยะเพื่ออุตสาหกรรมอาหาร. (2566). จับตา..เกษตรอินทรีย์และแนวโน้มในปี 2560. เข้าถึงได้จาก https://fic.nfi.or.th/early_warning-detail.php?smid=1690
สมนึก ปัญญาสิงห์ และเศกสรรค์ ยงวณิชย์. (2565). การจัดการของกลุ่มเกษตรกรผลิตข้าวอินทรีย์ กรณีศึกษา วิสาหกิจชุมชนกลุ่มข้าวคุณค่าชาวนาคุณธรรมบ้านโนนทรายงาม. วารสารรัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 7(1), 1 – 19.
สมศักดิ์ อาศรัยจ้าว. (2547). เกษตรอินทรีย์. กรุงเทพมหานคร : กรมส่งเสริมการเกษตร.
สุกัลยา เชิญขวัญ และภาณุทัต โล่ห์สีทอง. (2566). ความรู้ในการผลิตข้าวอินทรีย์ของเกษตรกรภายใต้โครงการส่งเสริมการผลิตข้าวอินทรีย์ในจังหวัดขอนแก่น. วารสารการพัฒนาชุมชนและคุณภาพชีวิต, 11(1), 46 – 55.
หทัยชนก นันทพานิช. (2547). การศึกษาผลกระทบด้านระบบนิเวศวิทยาและสิ่งแวดล้อมจากวัฒนธรรม การปลูกข้าวสมัยใหม่. (รายงานการวิจัย). คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี: มหาวิทยาลัยรายภัฏอุบลราชธานี.
อรวรรณ ศรีโสมพันธ์ กาญจนา ทองสุข และพีระยศ แข็งขัน. (2565). การยอมรับระบบการผลิตข้าวอินทรีย์ของเกษตรกรรายย่อยในจังหวัดมหาสารคาม. วารสารวิจัยและส่งเสริมวิชาการเกษตร, 39(1), มกราคม – เมษายน.
อรุณศักดิ์ ไชยอุบล อรรถศาสตร์ วิเศียรศาสตร์ และวิบูล เป็นสุข. (2563). ปัจจัยที่มีผลต่อการตัดสินใจในการปลูกข้าวแบบอินทรีย์ แบบปลอดภัย และแบบเคมีของเกษตรกรบ้านหนองโสกดาว ตำบลโนนสูง อำเภอเมือง จังหวัดอุดรธานี. วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี, 8(2), 201 – 215.
อัญชลี ประเสริฐศักดิ์. (2565). ระบบการผลิตขยายเมล็ดพันธุ์ข้าว. วารสารวิชาการข้าว, 13(1), 106 - 117.
อาจรีย์ วันเมือง และคณะ. (2564). ความต้องการการส่งเสริมการผลิตข้าวอินทรีย์ของเกษตรกรในจังหวัดเชียงใหม่. วารสารผลิตกรรมการเกษตร, 3(3), 57 – 66.
อานนท์ ตั้งพิทักษ์ไกร และพัชรินทร์ ธนฤทธิ์ไพศาล. (2565). นวัตกรรมและเทคโนโลยีการผลิตข้าวนาแปลงใหญ่ ตำบลผักไหม อำเภอห้วยทับทัน จังหวัดศรีสะเกษ. Journal of Modern Learning Development มหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสะเกษ, 7(3), 247 – 245.
อุทิศ ทาหอม สำราญ ธุระตา และคเนศ วงษา. (2562). การพัฒนาศักยภาพเกษตรกรแบบมีส่วนร่วม โดยการประยุกต์ใช้หลักเกษตรกรรมยั่งยืน เพื่อลดต้นทุนการผลิตของเกษตรกร ชุมชนบ้านคูขาด ตำบลสตึก อำเภอสตึก จังหวัดบุรีรัมย์. วารสารพัฒนาสังคม, 21(2), 1 – 27.
