ปัญหาการคุ้มครองสิทธิผู้เสียหายในคดีอาญา : ศึกษากรณีการเรียกค่าสินไหมทดแทน ในคดีแพ่งที่เกี่ยวเนื่องกับคดีอาญา

บทคัดย่อ

การให้ความช่วยเหลือทางด้านทนายความโดยรัฐแก่ผู้เสียหายในคดีอาญาที่พนักงานอัยการเป็นโจทก์เป็นส่วนหนึ่งของมาตรการคุ้มครองสิทธิผู้เสียหายในคดีอาญาในการเข้าถึงกระบวนการยุติธรรมและการได้รับการปฏิบัติอย่างเป็นธรรมตามหลักปฏิญญาสากลว่าด้วยหลักการพื้นฐานเกี่ยวกับการอำนวยความยุติธรรมแก่ผู้ที่ได้รับความเสียหายจากอาชญากรรมและการใช้อำนาจโดยไม่ถูกต้อง ค.ศ. 1985 (Declaration of Basic Principle for Justice for Victims of Crime and Abuse of Power 1985) สำหรับประเทศไทย การจะได้รับความช่วยเหลือทางด้านทนายความโดยรัฐตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 44/2 วรรคสอง มีเงื่อนไข 3 ประการ คือ 1)ผู้เสียหายต้องเป็นคนยากจน 2) ผู้เสียหายไม่สามารถจัดหาทนายความเองได้ 3) ผู้เสียหายต้องยื่นคำร้องขอชดใช้ค่าสินไหมทดแทนในคดีอาญา ตามมาตรา 44/1 จึงมีสิทธิได้รับทนายความโดยรัฐ

         ผลการวิจัยพบว่า

         การที่กฎหมายไทยมีข้อจำกัดในการให้ความช่วยเหลือทางด้านกฎหมาย โดยนำปัจจัยเรื่องรายได้หรือความยากจนมาประกอบการจัดตั้งทนายความโดยรัฐนั้น เป็นการนำแนวคิดการให้ความช่วยเหลือทางด้านกฎหมายในทางแพ่งมาใช้ ทั้งที่ความเป็นจริงผู้เสียหายเป็นบุคคลซึ่งได้รับผลร้ายทางแพ่งโดยตรงจากการกระทำความผิดอาญา เงื่อนไขจัดตั้งทนายความโดยรัฐเฉพาะผู้เสียหายที่ยากจน ถือเป็นปัญหาในการคุ้มครองสิทธิผู้เสียหายในการเรียกค่าสินไหมทดแทนในคดีแพ่งที่เกี่ยวเนื่องกับคดีอาญา จึงควรแก้ไข ปรับปรุงมาตรการทางกฎหมายให้รัฐมีหน้าที่จัดหาทนายความในคดีแพ่งเกี่ยวเนื่องกับคดีอาญาแก่ผู้เสียหายโดยปราศจากเงื่อนไข