การพัฒนากิจกรรมการท่องเที่ยวสำหรับผู้สูงอายุโดยการมีส่วนร่วมของชุมชน: กรณีศึกษา ชุมชนตลาดบางหลวง ร.ศ. 122 อำเภอบางเลน จังหวัดนครปฐม
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ประเทศไทยกำลังก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุอย่างสมบูรณ์ โดยคาดว่าประชากรอายุเกิน 60 ปีจะมีสัดส่วนมากกว่าร้อยละ 30 ภายในปี พ.ศ. 2573 ซึ่งส่งผลกระทบต่อโครงสร้างทางสังคมและเศรษฐกิจของประเทศ อย่างไรก็ตาม แหล่งท่องเที่ยวและกิจกรรมการท่องเที่ยวที่พัฒนาโดยชุมชนเพื่อรองรับผู้สูงอายุโดยเฉพาะยังมีอยู่อย่างจำกัด การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาศักยภาพและความต้องการในการพัฒนากิจกรรมการท่องเที่ยวสำหรับผู้สูงอายุของชุมชน 2) พัฒนากิจกรรมการท่องเที่ยวสำหรับผู้สูงอายุโดยการมีส่วนร่วมของชุมชน และ 3) ศึกษาผลการจัดกิจกรรมการท่องเที่ยวสำหรับผู้สูงอายุโดยการมีส่วนร่วมของชุมชน การดำเนินการวิจัยแบ่งออกเป็น 3 ขั้นตอน ได้แก่ ขั้นตอนที่ 1 การศึกษาศักยภาพและความต้องการ โดยเก็บรวบรวมข้อมูลจากการวิเคราะห์เอกสาร การสัมภาษณ์เชิงลึก และการสนทนากลุ่มกับผู้ให้ข้อมูลหลักที่คัดเลือกแบบเจาะจงจำนวน 15 คน ประกอบด้วย ผู้ใหญ่บ้าน สมาชิกสภาเทศบาล ผู้ประกอบการผู้สูงวัย นักท่องเที่ยวผู้สูงอายุ และนักวิจัย รวมถึงการใช้แบบสอบถามเก็บข้อมูลจากผู้อาศัยในชุมชนจำนวน 400 คน ขั้นตอนที่ 2 การพัฒนากิจกรรมการท่องเที่ยวสำหรับผู้สูงอายุ เก็บข้อมูลโดยใช้การสนทนากลุ่มจากผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง และขั้นตอนที่ 3 การศึกษาผลการจัดกิจกรรม เก็บข้อมูลความพึงพอใจจากนักท่องเที่ยวผู้สูงอายุจำนวน 400 คน ซึ่งเลือกแบบบังเอิญและการสนทนากลุ่มจากผู้เกี่ยวข้อง เพื่อสะท้อนผลการดำเนินงาน ผลการวิจัยพบว่า 1) ชุมชนมีศักยภาพและมีความต้องการพัฒนาเป็นแหล่งท่องเที่ยวสำหรับผู้สูงอายุในระดับมาก (𝑋= 4.08, S.D. = 0.79) 2) ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องร่วมกันพัฒนากิจกรรมการท่องเที่ยวสำหรับผู้สูงอายุจำนวน 7 กิจกรรม ได้แก่ กิจกรรมร้องเพลงนั่งแพ ผู้เฒ่าเล่าเรื่อง ชิมอาหารดัง ถ่ายภาพเซลฟี ให้อาหารปลา ไหว้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ และกิจกรรมเฮฮากับนิสิตมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ และ 3) นักท่องเที่ยวผู้สูงอายุมีความพึงพอใจต่อกิจกรรมการท่องเที่ยวในระดับมาก (𝑋= 4.50, S.D. = 0.50) และผู้มีส่วนเกี่ยวข้องมีความต้องการให้มีการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง งานวิจัยนี้สะท้อนให้เห็นถึงคุณค่าของการมีส่วนร่วมของชุมชนในการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวสำหรับผู้สูงอายุอย่างยั่งยืน โดยมีข้อเสนอแนะในการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน กิจกรรม บุคลากร และเครือข่ายความร่วมมือ
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ลิขสิทธิ์ต้นฉบับที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารเพื่อการพัฒนาการท่องเที่ยวสู่ความยั่งยืน ถือเป็นกรรมสิทธิ์ของโรงเรียนการท่องเที่ยวและการบริการ มหาวิทยาลัยสวนดุสิต ห้ามผู้ใดนำข้อความทั้งหมดหรือบางส่วนไปพิมพ์ซ้ำ เว้นแต่จะได้รับอนุญาตอย่างเป็นลายลักษณ์อักษรจากโรงเรียนการท่องเที่ยวและการบริการ มหาวิทยาลัยสวนดุสิต นอกจากนี้ เนื้อหาที่ปรากฎในบทความเป็นความรับผิดชอบของผู้เขียน ทั้งนี้ไม่รวมความผิดพลาดอันเกิดจากเทคนิคการพิมพ์
เอกสารอ้างอิง
เอกสารอ้างอิง (ภาษาไทย)
กัญญาณัฐ สุรินทวงค์. (2567). การพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุเพื่อเสริมสร้างตำบลสุขภาวะ: กรณีศึกษาองค์การบริหารส่วนตำบลปากแพรก อำเภอดอนสัก จังหวัดสุราษฎร์ธานี [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยศิลปากร]. http://ithesis-ir.su.ac.th/dspace/bitstream/123456789/5804/1/671220047.pdf
การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย. (2566). นโยบายส่งเสริมการท่องเที่ยวสำหรับผู้สูงอายุ. https://www.tat.or.th/th
กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2568). รายงานสถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2568. https://www.dop.go.th/th/statistics_page?cat=1&id=2569
จุฬาลักษณ์ วงค์สวัสดิ์โสต และปวินนา เพ็ชรล้วน. (2566). ตลาดบางหลวง. วิกิชุมชน, ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน). https://wikicommunity.sac.or.th/community/286#chck14
โชคชัย ดวงแก้ว อภิเดช ช่างชัย วินัย พูลศรี และสุมิตร สุวรรณ. (2567). ศึกษาการพัฒนานวัตกรรมนันทนาการสำหรับเยาวชนผู้นำเที่ยวชุมชนวิถีปกติใหม่ โดยเน้นการประสานพลังของชุมชนบ้านห้วยมาลัย จังหวัดกาญจนบุรี เพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนในบริบทใหม่. วารสารเพื่อการพัฒนาการท่องเที่ยวสู่ความยั่งยืน, 6(1), 55–68.
ณภัทร สำราญราษฎร์ และเกษวดี พุทธภูมิพิทักษ. (2562). การส่งเสริมการท่องเที่ยวสำหรับนักท่องเที่ยวสูงอายุกลุ่ม Active Aging ด้วยแนวคิดการรับรู้จิตวิญญาณถิ่นที่ไม่รู้จักในประเทศไทย. คณะบริหารธุรกิจ เศรษฐศาสตร์และการสื่อสาร. http://nuir.lib.nu.ac.th/dspace/handle/123456789/1527
ไทยพีบีเอส. (2567). รู้จัก Longevity เมื่อ “การมีอายุยืน” ไม่ได้หมายถึง “สุขภาพดี”. ไทยพีบีเอส. https://www.thaipbs.or.th/now/content/3196
นรินทร์ สังข์รักษา และสวรรยา ธรรมอภิพล. (2563). การสะท้อนการเรียนรู้: มุมมองการสร้างองค์ความรู้ในงานวิจัยทางการศึกษา. วารสารศิลปากรศึกษาศาสตร์วิจัย, 12(2), 1–15.
พิมพ์พรรณ อำพันธ์ทอง พิทยุตม์ คงพ่วง และสุนันทรา ขำนวนทอง. (2566). ศักยภาพของผู้สูงอายุในการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวในชุมชนบ่อสุพรรณ อำเภอสองพี่น้อง จังหวัดสุพรรณบุรี. วารสารสังคมศาสตร์และวัฒนธรรม, 7(8), 35–44.
พัณณิตา ศรีกุมาร. (2566). แนวทางการพัฒนาสภาพแวดล้อมภายนอกสำหรับผู้สูงอายุ: กรณีศึกษาชุมชนคลองพลับพลา ชุมชนทรัพย์สินใหม่ ชุมชนเลิศสุขสม และชุมชนบึงยี่โถ [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]. https://digital.car.chula.ac.th/chulaetd/12649
พงษ์ศิริ เทพวงษ์. (2553). ประวัติศาสตร์ชุมชนตลาดบางหลวง ร.ศ. 122 อำเภอบางเลน จังหวัดนครปฐม [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, ไม่ได้ตีพิมพ์, มหาวิทยาลัยศิลปากร].
ราณี อิสิชัยกุล. (2557). การจัดการการท่องเที่ยวเฉพาะทาง (พิมพ์ครั้งที่ 1). มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
วิภาดา เถาธรรมพิทักษ์ และเทิดชาย ช่วยบำรุง. (2562). ศักยภาพของแหล่งท่องเที่ยวมรดกโลกทางวัฒนธรรมในประเทศไทย กรณีศึกษา นครประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยา. วารสารวิชาการนวัตกรรมสื่อสารสังคม, 7(1), 35–45.
วีรพร กอสวัสดิ์พัฒน์ และกุณฑิญา จิรทิวาธวัช. (2567). แนวทางการส่งเสริมธุรกิจนำเที่ยวในกรุงเทพมหานคร เพื่อรองรับพฤติกรรมการท่องเที่ยวของผู้สูงอายุชาวไทย. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยนครพนม, 14(1), 128–143.
สถาบันการท่องเที่ยวโดยชุมชน. (2560). รู้จักการท่องเที่ยวโดยชุมชน (CBT). https://cbtyouth.wordpress.com/cbt-youth/cbt/
สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ. (2565). Home. สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ. https://www.nationalhealth.or.th/
สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ. (2567). ทุกภาคส่วนเอาด้วยการท่องเที่ยวแนวใหม่ เน้นประโยชน์ ชุมชน-ท้องถิ่นควบคู่อนุรักษ์. https://old.nationalhealth.or.th/th/node/5216
สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2568). สถิติประชากรและโครงสร้างประชากรไทย พ.ศ. 2567. https://www.nso.go.th/public/e-book/Indicators-Thailand/Thailand-Indicators-2567/22/
สุธิดารัตน์ มัทธวรัตน์ และชยาภรณ์ ศฤงคารทวีกุล. (2564). การศึกษาการบริหารจัดการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมตามวิถีชุมชนกำแพงทองพัฒนา. วารสารมหาวิทยาลัยราชภัฏธนบุรี, 15(2), 95–107.
เอกสารอ้างอิง (ภาษาอังกฤษ)
Jia, G., Wan, L. C., Liu, X., & Wen, J. (2025). Exploring uncharted digital horizons: Role of internet self-efficacy in shaping the destination preferences of senior tourists. Tourism Management, 107, 105056. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2024.105056
Vergori, A. S., & Arima, S. (2020). Cultural and non-cultural tourism: Evidence from Italian experience. Tourism Management, 78, 104058. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2019.104058
Zhuang, M., Zhang, H., Li, P., Shen, C., Xiao, X., & Zhang, J. (2023). Connecting tourists to musical destinations: The role of musical geographical imagination and aesthetic responses in music tourism. Tourism Management, 98, 104768. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2023.104768
