การบริหารจัดการที่ดินสาธารณะประโยชน์แบบมีส่วนร่วมของตำบลหนองสนิท อำเภอจอมพระ จังหวัดสุรินทร์
DOI:
https://doi.org/10.14456/nrru-rdi.2024.29คำสำคัญ:
กลไกการบริหารจัดการ, ที่ดินสาธารณประโยชน์, การบริหารความร่วมมือ, ศักยภาพชุมชนบทคัดย่อ
ที่มาและวัตถุประสงค์การวิจัย: การจัดการที่ดินของรัฐซึ่งถูกจัดสรรเพื่อให้ประชาชนเกิดความเข้าใจกลไกด้วยความมั่นใจว่าสามารถสร้างคุณภาพชีวิตที่ดีและนำไปใช้เป็นแนวทางพัฒนาอย่างยั่งยืนได้ นำมาสู่การวิจัยที่มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาปัจจัยความสำเร็จ 2) พัฒนาศักยภาพชุมชน และ 3) สร้างชุมชนนวัตกรรมต้นแบบ ภายในพื้นที่ดินสาธารณประโยชน์ซึ่งใช้เป็นแหล่งผลิตพืชอินทรีย์ หมู่ที่ 3 ตำบลหนองสนิท อำเภอจอมพระ จังหวัดสุรินทร์ รวม 6.50 ไร่
ระเบียบวิธีวิจัย (วิธีดำเนินการวิจัย): ระเบียบวิธีวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม กำหนดกลุ่มผู้ให้ข้อมูลด้วยวิธีคัดเลือกแบบเฉพาะเจาะจง คือ กลุ่มการสัมภาษณ์และประชุมระดมสมอง 15 คน กลุ่มผลิตพืชหลัก 5 ชนิด กลุ่มการสัมภาษณ์ปัจจัย 25 คน กลุ่มพัฒนาบุคคลต้นแบบ 30 คน สำหรับกลุ่มตัวอย่างคำนวณได้จากตารางสำเร็จรูป 378 คน โดยใช้แบบสัมภาษณ์และสำรวจ แบบสอบถาม และแบบสัมภาษณ์ ที่มีความเที่ยงตรงเชิงเนื้อหา (IOC=0.82, 0.812, 0.91) ในการเก็บรวบข้อมูล 5 ระยะ (ศึกษาข้อมูล ศึกษาปัจจัยความสำเร็จ คัดเลือกพืชหลักเพื่อการผลิต พัฒนาศักยภาพชุมชน และสร้างชุมชนนวัตกรรมต้นแบบ) ด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึก การสำรวจการบริหารจัดการ การประชุมระดมสมองและจัดกิจกรรม ส่วนการวิเคราะห์ข้อมูลใช้การวิเคราะห์เชิงเนื้อหาแบบเปรียบเทียบเพื่อสร้างข้อสรุปเชิงอุปนัย และใช้สถิติเชิงพรรณาหาค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
ผลการวิจัย: 1) ปัจจัยความสำเร็จในการบริหารจัดการที่สาธารณะประโยชน์แบบมีส่วนร่วม โดยภาพรวมอยู่ในระดับมาก (=4.44, S.D.=0.67) โดยการปลูกพืชผักอินทรีย์เพื่อส่งเสริมการผลิตและการตลาดที่ได้จากมติการประชุม 5 ชนิด คือ ผักบุ้ง ต้นหอม กวางตุ้ง ขึ้นฉ่าย และ ผักสลัด 2) การพัฒนาศักยภาพชุมชน 3 ขั้นตอน คือ (1) ร่วมกันมองเป้าหมาย (2) กำหนดโครงสร้างและกลไก (3) ร่วมทำโครงการเพื่อดำเนินกิจกรรม คือ จัดสรรพื้นที่, ปฏิทินเพาะปลูก, ทำปุ๋ยแหนแดง, การจัดการน้ำ, พัฒนาบรรจุภัณฑ์เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม, การตลาดออนไลน์และจัดส่งทุกพื้นที่, จัดระบบการเงินและบัญชี และ 3) การสร้างชุมชนนวัตกรรมต้นแบบ 6 ประการ คือ (1) บริหารทิศทาง (2) พัฒนาศักยภาพ (3) บริหารกลุ่ม (4) จัดการความรู้และข้อมูล (5) จัดการผลผลิต สินค้า ตลาด และบริการ (6) ติดตาม ควบคุม ปรับปรุงและพัฒนานวัตกรรม
อภิปรายผล: ความร่วมมือจากทุกฝ่ายและเครือข่ายเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดการพัฒนาชุมชน ทั้งการเสริมสร้างเพิ่มพูนความรู้ ความสามารถ ทักษะการวางแผน การแก้ไขปัญหา นำไปสู่การเป็นชุมชนต้นแบบนวัตกรรมที่ส่งเสริมกิจกรรมเศรษฐกิจและสังคมในการบริหารจัดการที่ดินสาธารณะ
ข้อเสนอแนะ: ประเด็นสำคัญที่ไม่ควรมองข้ามคือ การสร้างช่องทางสื่อสารที่โปร่งใส เพื่อให้ทุกฝ่ายมีส่วนร่วมอย่างอิสระ พร้อมกับการจัดอบรมเชิงปฏิบัติการให้ความรู้ด้านกฎหมายที่ดินและการบริหารทรัพยากร เพื่อเสริมความเข้าใจในสิทธิและหน้าที่การจัดการที่ดินสาธารณะร่วมกัน
References
Adhikari, B., Pell, C., & Cheah, P. Y. (2020). Community engagement and ethical global health research. Global Bioethics, 31(1), 1-12. https://doi.org/10.1080/11287462.2019.1703504
Andreeva, O. V., Lobkovsky, V. A., Kust, G. S., & Zonn, I. S. (2021). The concept of sustainable land management: modern state, models and typology development. Arid Ecosystems, 11, 1-10. https://doi.org/10.1134/S2079096121010029
Announcement of the Prime Minister's Office on the Announcement of the National Reform Plan. (2018, 6 April). Royal Gazette. Volume 135, Part 24 Kor. (Volume 4). pp. 1-135.
Azam, W., Khan, I., & Ali, S. A. (2023). Alternative energy and natural resources in determining environmental sustainability: a look at the role of government final consumption expenditures in France. Environmental Science and Pollution Research, 30(1), 1949-1965. https://doi.org/10.1007/s11356-022-22334-z
Bina, O., & Pereira, L. (2020). Transforming the role of universities: From being part of the problem to becoming part of the solution. Environment: Science and Policy for Sustainable Development, 62(4), 16–29.
Brown Epstein, H. A. (2022). SWOT/TOWS/OTSWAnalysis of recent past and near future. Journal of Hospital Librarianship, 22(4), 333-339.
Brydon-Miller, M., Kral, M., & Ortiz Aragón, A. (2020). Participatory Action Research: International Perspectives and Practices. International Review of Qualitative Research, 13(2), 103–111. DOI: 10.1177/1940844720933225
Bullen, C. V., & Rockart, J. F. (1981). A primer on critical success factors. Massachusetts Institute of Technology.
Chen, H. (2022). Linking institutional function with form: Distributional dynamics, disequilibrium, and rural land shareholding in China. Land Use Policy, 120. https://doi.org/10.1016/j.land usepol.2022.106283
Cohen, S. L. (1996). Mobilizing Communities for Participation and Empowerment. In Servaes, J., Jacobson, T. L., & White, S. A. (eds), Participatory Communication for Social Change. Sage.
da Silva, I. C. A., & Maracajá, K. F. B. (2021). Analisando os objetivos de desenvolvimento sustentável (ODS) na gastronomia do Sertão Paraibano. Research, Society and Development, 10(7), e12510716501-e12510716501. https://doi.org/10.33448/rsd-v10i7.16501
de Souza, J. M., Morgado, P., da Costa, E. M., & de Novaes Vianna, L. F. (2022). Modeling of Land Use and Land Cover (LULC) Change Based on Artificial Neural Networks for the Chapecó River Ecological Corridor, Santa Catarina/Brazil. Sustainability, 14, 4038.
DeShields, R. D., Lucas, J. P., Turner, M., Amola, K., Hunter, V., Lykes, S., Rompalo, A. M., Vermund, S. H., Fischer, S., & Haley, D. F. (2020). Building partnerships and stakeholder relationships for HIV prevention: longitudinal cohort study focuses on community. Progress in community health partnerships: research, education, and action, 14(1), 29-42. 10.1353/cpr.2020.0006
Dobson, J., & Atkinson, R. (Eds.). (2020). Urban crisis, urban hope: A policy agenda for UK cities. Anthem Press.
Erwin, W. (1976). Participation Management: Concept, Theory and Implementation. Georgia State University.
Fatimah, Y. A., Govindan, K., Sasongko, N. A., & Hasibuan, Z. A. (2024). The critical success factors for sustainable resource management in circular economy: Assessment of urban mining maturity level. Journal of Cleaner Production, 469, 143084. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2024.143084
Gomes, E., Costa, E. M. D., & Abrantes, P. (2024). Spatial Planning and Land-Use Management. Land, 13(1), 94. https://doi.org/10.3390/land13010094
Halperin, S., Castro, A. J., Quintas-Soriano, C., & Brandt, J. S. (2023). Assessing high quality agricultural lands through the ecosystem services lens: Insights from a rapidly urbanizing agricultural region in the western United States. Agriculture, Ecosystems & Environment, 349, 108435. https://doi.org/10.1016/j.agee.2023.108435
Likert, R. (1961). New Pattern of Management. McGraw-Hill.
Mbogo, C. M., Wanyonyi, A., Macharia, M., Koech, R., & Murugi, E. (2024). Monitoring Land Administration and Management in Kenya: Inclusive Land Governance. African Journal on Land Policy and Geospatial Sciences, 7(1), 400-411. https://doi.org/10.48346/IMIST.PRSM/ajlp-gs.v7i1.45990
Meyfroidt, P., De Bremond, A., Ryan, C. M., Archer, E., Aspinall, R., Chhabra, A., ... & Zu Ermgassen, E. K. (2022). Ten facts about land systems for sustainability. Proceedings of the National Academy of Sciences, 119(7), e2109217118. https://doi.org/10.1073/pnas.2109217118
Ministry of Natural Resources and Environment. (2019). Land Management Strategy. Ministry of Natural Resources and Environment. https://webapp.ldd.go.th/lpd/node_modules/img/Landusedistrict/2565/r03--srn_02.pdf
Mondal, S., & Palit, D. (2022). Challenges in natural resource management for ecological sustainability. In Natural Resources Conservation and Advances for Sustainability (pp. 29-59). Elsevier. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-822976-7.00004-1
Nong Sanit Subdistrict Administrative Organization. (2021). Annual report 2021. Office of Nong Sanit Subdistrict Administrative Organization.
Nurrahman, A. D., Khusaini, M., Leksono, A. S., & Tarno, H. (2024). Models for Sustainable Open Access Land Management That Integrate Economic, Social, and Environmental Balance. Nongye Jixie Xuebao/Transactions of the Chinese Society of Agricultural Machinery, 55(5), 1-13. DOI: 10.62321/issn.1000-1298.2024.05.01
Office of Registration Administration, Department of Provincial Administration. (2021). Population and household statistics. Official registration statistics system. https://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statyear/#/TableTemplate3/Area/statpop?yymm=64&ccDesc=จังหวัดสุรินทร์& topic=statpop&ccNo=32
Pant, M. (2014). Participatory action research. In D. Coghlan & M. Brydon-Miller (Eds.), The SAGE encyclopedia of action research (pp. 583–588). SAGE.
Phongphit, S. (2005). Ways of thinking, ways of doing, life plans, community economy. Charoenwit Printing.
Phongphit, S. (2013). Community Enterprise is not Community Business in Community Enterprises: Economic Mechanism for Grass Root (6th ed.). Edison Press Production.
Phonsri, S. (2004). Community Development Theory and Principles. Odeon Store.
Prinyasuthinun, U. (2018). Community Management. Chulalongkorn University Press.
Puangngam, K. (2010). Community and local self-management. Bophit Printing.
Puppis, M. (2019). Analyzing Talk and Text I: Qualitative Content Analysis. In: Van den Bulck, H., Puppis, M., Donders, K., Van Audenhove, L. (eds), The Palgrave Handbook of Methods for Media Policy Research. Palgrave Macmillan, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-16065-4_21
Rahman, M. S. U., Simmons, D., Shone, M. C., & Ratna, N. N. (2022). Social and cultural capitals in tourism resource governance: The essential lenses for community focussed co-management. Journal of Sustainable Tourism, 30(11), 2665–2685.
Salunkhe, U., Rajan, B., & Kumar, V. (2021). Understanding firm survival in a global crisis. International Marketing Review, ahead-of-print.
Sha, W. (2023). The political impacts of land expropriation in China. Journal of Development Economics, 160. https://doi.org/10.1016/j.jdeveco.2022.102985
Sheikh, W. T., & van Ameijde, J. (2022). Promoting livability through urban planning: A comprehensive framework based on the ‘theory of human needs. Cities, 131, 103972.
Shevchuk, H. (2022). State regulation is an important factor in improving the efficiency of functioning of the fruit and vegetable market. Monograph. Primedia eLaunch.
Shinde, P. A., Abbas, Q., Chodankar, N. R., Ariga, K., Abdelkareem, M. A., & Olabi, A. G. (2023). Strengths, weaknesses, opportunities, and threats (SWOT) analysis of supercapacitors: A review. Journal of Energy Chemistry, 79, 611-638.
Srisa-ard. (2017). Preliminary research, Revised Edition (10th ed.). Suwiriyasan.
Surin Land Development Station. (2021). Land use plan, Nong Sanit Subdistrict, Chom Phra District, Surin Province. https://webapp.ldd.go.th/lpd/node_modules/img/Landusedistrict/2565/r03--srn_02.pdf
Tirakanan, S. (2006). The use of statistics in social science research: a practical approach (2nd ed.). Chulalongkorn University Press.
Tirakanan, S. (2014). Social Science Research Methodology: A Practical Approach (12th ed.). Chulalongkorn University Press.
Whiting, S. H. (2022). Land rights, industrialization, and urbanization: China in comparative context. Journal of Chinese Political Science, 27(2), 399-414. https://doi.org/10.1007/s11366-022-09786-3
Williams, B., & Brydon-Miller, M. (2004). Changing directions: Participatory action research, agency, and representation. In S. G. Brown & S. L. Dobrin (Eds.), Ethnography unbound: From theory short to critical praxis (pp. 241–257). State University of New York Press.
Yamane, T. (1973). Statistics an introductory analysis. Harper & Row.
Zhang, S., & Qian, Z. (2020). Villagers’ acculturation in China’s land expropriation-induced resettlement neighborhood: A Shanghai case. International Journal of Intercultural Relations, 74, 174-188. https://doi.org/10.1016/j.ijintrel.2019.10.012
Zhang, Z., Yu, J., & Tian, J. (2023). Community Participation, Social Capital Cultivation and Sustainable Community Renewal: A Case Study from Xi’an’s Southern Suburbs, China. Journal of the Knowledge Economy, 1-34. https://doi.org/10.1007/s13132-023-01536-x
Zheng, Y., Lin, Y., Zhao, L., Wu, T., Jin, D., & Li, Y. (2023). Spatial planning of urban communities via deep reinforcement learning. Nature Computational Science, 3(9), 748-762. https://doi.org/10.1038/s43588-023-00503-5
Downloads
เผยแพร่แล้ว
How to Cite
ฉบับ
บท
License
Copyright (c) 2024 สถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
