การเดินทางของตำนานตาม่องล่ายจากอ่าวไทยสู่ท้องถิ่นต่าง ๆ: การศึกษาการแพร่กระจายและแตกเรื่องของตำนานตาม่องล่ายในสังคมไทย

บทคัดย่อ

   บทความนี้มีวัตถุประสงค์มุ่งสำรวจและรวบรวมตำนานประจำถิ่นที่แตกเรื่องจากตำนานเรื่องตาม่องล่าย และวิเคราะห์ลักษณะการแตกเรื่องของตำนานประจำถิ่นที่แตกเรื่องจากตำนานเรื่องตาม่องล่ายซึ่งเป็นตำนานประจำถิ่นที่แพร่หลายในชุมชนชายฝั่งทะเลและเกาะแก่งในอ่าวไทย คือ ภาคตะวันตก ภาคตะวันออก และภาคใต้ โดยใช้ระเบียบวิธีทางคติชนวิทยา ผลการวิจัยพบว่าตำนานตาม่องล่ายมีการแตกเรื่องเป็นตำนานเรื่องต่าง ๆ จำนวน  16 เรื่อง แบ่งลักษณะการแตกเรื่องที่พบได้เป็น 4 ลักษณะ ได้แก่ 1) การคงโครงสร้างเดิมแต่เปลี่ยนรายละเอียดในพฤติกรรม 2) การนำเรื่องบางตอนไปแต่งเป็นนิทานเรื่องใหม่       3) การเพิ่มโครงเรื่องย่อย และ 4) การผนวกเรื่อง โดยอาณาบริเวณของพื้นที่ที่กล่าวถึงในตำนานปรับเปลี่ยนเป็นพื้นที่ในลุ่มน้ำภาคกลาง พื้นที่ในภาคตะวันออก และภูเขาในภาคใต้ การแตกเรื่องดังกล่าวสะท้อนความสัมพันธ์และการเดินทางของคนระหว่างภูมิภาค รวมถึงเครือข่ายทางสังคมของผู้คนในอ่าวไทย ซึ่งเป็นผลจากการเดินทางเพื่อการค้าจากเมืองท่าสู่เมืองต่าง ๆ