การบังคับใช้กฎหมายและองค์กรเพื่อการจัดการปัญหาลุ่มน้ำมูล

บทคัดย่อ

          ปัญหาหลักของลุ่มน้ำมูล คือ ปัญหาภัยแล้ง น้ำท่วม อุทกภัย คุณภาพน้ำในลุ่มน้ำที่มีมลพิษและการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศจากภาวะโลกร้อน ซึ่งส่งผลกระทบต่อวิถีชีวิตและการใช้ประโยชน์น้ำในลุ่มน้ำของประชาชนใน ๑๐ จังหวัดของภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่ลุ่มน้ำมูลไหลผ่าน ซึ่งการวิจัยกำหนดวัตถุประสงค์เพื่อการวิเคราะห์กฎหมายที่ใช้บังคับกับการจัดการแก้ไขปัญหาเหล่านั้นเพื่อเป็นคำตอบสำหรับการบริหารจัดการหรือการจัดทำยุทธศาสตร์เพื่อแก้ไขปัญหานั้น โดยมีวิธีวิทยาการวิจัยคือการวิจัยเอกสารที่เป็นกฎหมายและข้อมูลที่เกี่ยวข้องและวิเคราะห์ในเชิงพรรณนา

          ผลการวิจัยพบว่า การแก้ไขปัญหาภัยแล้ง น้ำท่วม และอุทกภัยนั้น ใช้วิธีการจัดทำแหล่งกักเก็บน้ำเพิ่มโดยมีกฎหมายรองรับ คือ พระราชบัญญัติน้ำบาดาล พ.ศ. ๒๕๒๐ พระราชบัญญัติการประปาส่วนภูมิภาค พ.ศ. ๒๕๒๒ พระราชบัญญัติการชลประทานราษฎร์ พ.ศ. ๒๔๘๒ พระราชบัญญัติการชลประทานหลวง พ.ศ. ๒๔๘๕ การแก้ไขและป้องกันน้ำเสียจากการปนเปื้อนของมลพิษ มีพระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๓๕ พระราชบัญญัติโรงงาน พ.ศ. ๒๕๓๕ การจัดการสิ่งกีดขวางทางน้ำการทิ้งขยะสิ่งปฏิกูลและน้ำมัน มีพระราชบัญญัติการเดินเรือในน่านน้ำไทย พ.ศ. ๒๔๕๖ พระราชบัญญัติรักษาความสะอาดและความเป็นระเบียบเรียบร้อยของบ้านเมือง พ.ศ. ๒๕๓๕ การขุดลอกแหล่งน้ำผิวดิน มีพระราชบัญญัติระเบียบบริหาร ราชการแผ่นดิน พ.ศ. ๒๕๓๔ การจัดการปัญหาภาวะโลกร้อนด้วยการเพิ่มพื้นที่ปลูกต้นไม้ยืนต้นโดยการจัดรูปที่ดินเพื่อการเกษตร มีพระราชบัญญัติจัดรูปที่ดินเพื่อการเกษตร พ.ศ. ๒๕๕๘ การปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตร พระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตร พ.ศ. ๒๕๑๘ การเพิ่มพื้นที่ป่าไม้มีพระราชบัญญัติสวนป่า พ.ศ. ๒๕๓๕ และการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำในพื้นที่ลุ่มน้ำมูลมีพระราชบัญญัติทรัพยากรน้ำ พ.ศ. ๒๕๖๑

          ข้อเสนอแนะการวิจัย คือ ให้สำรวจพื้นที่วิกฤติการณ์จากการเจาะน้ำบาดาลเพื่อกำหนดเป็นเขตห้ามเจาะน้ำบาดาล การให้ความรู้แก่ประชาชนในเรื่องเทคนิคการเจาะน้ำบาดาล เพิ่มระบบน้ำประปาหมู่บ้านและให้ความรู้แก่ผู้นำชุมชนในการบำรุงรักษาระบบน้ำประปา ส่งเสริมให้ประชาชนรวมกลุ่มกันจัดสร้างการชลประทานส่วนการค้าในรูปแบบสหกรณ์ บังคับใช้กฎหมายอย่างเข้มงวดกรณีน้ำเสียและจัดทำระบบบำบัดน้ำเสียชุมชนในพื้นที่ที่มีวิกฤติการณ์น้ำเสียให้กระทรวงมหาดไทยกำหนดเป็นนโยบายการกำจัดผักตบชวาและวัชพืชน้ำและให้ถือปฏิบัติอย่างเคร่งครัด ใช้กลไกการจัดรูปที่ดินและการปฏิรูปที่ดินในการกันพื้นที่สำหรับปลูกต้นไม้และส่งเสริมการทำสวนป่าเพื่อลดภาวะโลกร้อน