รากฐานของการปกครองระบอบประชาธิปไตยที่มีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุขของไทย ศึกษากรณีคำวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนูญที่ 3/2562

บทคัดย่อ

          บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถึงหลักการพื้นฐานทางรัฐธรรมนูญอันเป็นรากฐานของการปกครองระบอบประชาธิปไตยที่มีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุขของไทยที่ปรากฏในคำวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนูญที่ 3/2562 อันมีความมุ่งหมายเพื่อสร้างองค์ความรู้ทางวิชาการ ให้มีความสมบูรณ์ยิ่งขึ้น

          ผลการศึกษาพบว่า รากฐานของการปกครองระบอบประชาธิปไตยที่มีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุขของไทยที่ปรากฏในคำวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนูญที่ 3/2562 ประกอบด้วยหลักการสำคัญสามประการ คือ ประการแรก การกำหนดอัตลักษณ์เฉพาะของการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุขของไทย ประการที่สอง หลักการพื้นฐานว่าด้วยสถาบันพระมหากษัตริย์ทรงดำรงอยู่เหนือและมีความเป็นกลางทางการเมือง ซึ่งมิได้หมายความเพียงองค์พระมหากษัตริย์ ให้รวมถึงพระบรมราชวงศ์ทรงอยู่ในสถานะดังกล่าวด้วย และ ประการที่สาม การวางบรรทัดฐานนิยามความหมายของคำว่า “ประเพณีการปกครองประเทศไทยในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข” ซึ่งอยู่ในสถานะที่เป็นการอุดช่องว่างในกรณีที่ไม่มีบทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญได้บัญญัติไว้ และถือเป็นหลักรัฐธรรมนูญทั่วไปหรือหลักการพื้นฐานของรัฐธรรมนูญไทยอีกด้วย

          ข้อเสนอแนะการวิจัย ประเทศไทยเป็นประเทศที่ใช้รัฐธรรมนูญที่เป็นลายลักษณ์อักษร ดังนั้น ควรนำรากฐานของการปกครองระบอบประชาธิปไตยที่มีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุขของไทยที่มิได้บัญญัติไว้เป็นลายลักษณ์อักษรจากคำวินิจฉัยฉบับนี้นำไปบัญญัติไว้ให้ชัดเจนในบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญ เพื่อให้เกิดความชัดเจนต่อการบังคับใช้รัฐธรรมนูญและเป็นไปตามเจตนารมณ์ของหลักการพื้นฐานการปกครองของไทย