ทุนทางสังคมกับการประกอบสร้างวิสาหกิจชุมชน กรณี กลุ่มประมงดอนแก้ว อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของงานวิจัยเรื่อง “การพัฒนาศักยภาพและขีดความสามารถในการแข่งขันสำหรับวิสาหกิจชุมชน กลุ่มประมงดอนแก้ว จังหวัดอุดรธานี” มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) บริบทชุมชน และทุนทางสังคมที่ส่งผลต่อการประกอบสร้างวิสาหกิจชุมชน และ 2) วิเคราะห์ปัญหา และแนวทางการแก้ไขปัญหาของวิสาหกิจชุมชน เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บรวบรวมข้อมูลจากเอกสาร และการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกจากผู้ให้ข้อมูลหลัก จำนวน 12 คน การสนทนากลุ่มย่อย การสังเกตแบบมีส่วนร่วมและแบบไม่มีส่วนร่วม ส่วนการนำเสนอผลการศึกษาใช้รูปแบบพรรณนาวิเคราะห์

ผลการศึกษาพบว่า บ้านดอนแก้ว มีลักษณะทางภูมิศาสตร์เป็นที่ดอน เสมือนเกาะลอยอยู่กลางน้ำ ในพื้นที่มีสถานที่สำคัญ คือ พระมหาธาตุเจดีย์ดอนแก้ว พื้นที่ชุ่มน้ำหนองหาน-กุมภวาปี และใกล้กับแหล่งท่องเที่ยวทะเลบัวแดง ด้านทุนทางสังคม พบว่ามี 4 ด้าน ได้แก่ 1) ด้านภูมิศาสตร์และแหล่งทรัพยากร 2) ด้านความสัมพันธ์ภายใน 3) ด้านความรู้และภูมิปัญญา และ 4) ด้านความสัมพันธ์กับเครือข่ายภายนอก โดยทั้ง 4 ด้านข้างต้น เป็นส่วนประกอบที่ทำให้กลุ่มประมงดอนแก้ว ได้ก่อเกิดและดำรงอยู่ในปัจจุบัน ทั้งนี้ เนื่องจากเป็นวิสาหกิจชุมชนขนาดเล็ก จึงเผชิญกับปัญหาการขาดแคลนวัตถุดิบในบางฤดูกาล รวมถึงข้อจำกัดทางการตลาด ดังนั้น เงื่อนไขที่จะสามารถดำรงอยู่ได้และเติบโตในอนาคต จึงควรเพิ่มเครือข่ายแหล่งวัตถุดิบ และเพิ่มช่องทางการจำหน่ายสินค้าให้มากขึ้น เพื่อเป็นพื้นที่สร้างรายได้ให้กับสมาชิกในชุมชนอย่างมั่นคง และยั่งยืนต่อไป ตลอดจนผลการศึกษาจากงานชิ้นนี้ ยังสามารถนำไปปรับใช้ เพื่อวางแผน และเป็นแนวทางการพัฒนาวิสาหกิจชุมชนอื่นที่มีบริบทคล้ายคลึงกันได้เป็นอย่างดี