มุมมองที่มีต่อคนชราในเรื่อง "ท์ซุเระสุเระงุซะ":ปัญญาอันเกิดจากความชรา

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษามุมมองของพระเค็งโกที่มีต่อคนชราจาก เรื่อง “ท์ซุเระสุเระงุซะ” ในสมัยนัมโบะกุโจ ผลจากการศึกษาพบว่า เค็งโกนำเสนอเรื่องราวของคนชราในเชิงวิพากษ์วิจารณ์หรือคำเตือนเพื่อกระตุ้นให้คนชราเกิดความตระหนักรู้ถึงสิ่งที่ควรปฏิบัติในด้านต่างๆ ได้แก่ สภาพร่างกาย ความสัมพันธ์กับสังคม ความสามารถ สภาพจิตใจ อย่างไรก็ตามในตอนที่ 172 ซึ่งเป็นตอนสุดท้ายที่นำเสนอเรื่องราวของคนชรา เค็งโกไม่ได้นำเสนอโดยการวิพากษ์วิจารณ์หรือคำเตือน หากแต่ได้เปรียบเทียบลักษณะเด่นและลักษณะด้อยของคนชรากับคนหนุ่มสาว และได้ชี้ว่าสิ่งที่คนชรามีเหนือกว่าคนหนุ่มสาวก็คือปัญญา นอกจากนี้เมื่อเปรียบเทียบคำว่า“ปัญญา”อันเป็นลักษณะเด่นของคนชรากับการใช้คำว่า“ปัญญา”ตลอดทั้งเรื่องยังพบว่า คำว่า“ปัญญา”ของคนชราในตอนที่ 172 มีนัยยะสอดคล้องกับคำว่า“ปัญญา”ที่ชี้ถึงภาวะอันเกิดจากการปล่อยวางจากความยึดติด หากแต่ก็มีข้อแตกต่างตรงประเด็นที่มาของปัญญา กล่าวคือ ปัญญาของคนชราไม่ได้เกิดจากการตระหนักรู้ หากแต่เกิดจากการที่ธรรมชาติแปรเปลี่ยนสภาพจิตใจของคนชราให้อ่อนล้าลงตามกาลเวลา และเมื่อจิตใจสงบก็จะเกิดการปล่อยวาง ซึ่งก็คือภาวะของการเกิดปัญญานั่นเอง การปล่อยให้ชีวิตมนุษย์เป็นไปตามธรรมชาตินั้นแม้จะปรากฏมีมาแต่เดิมในแนวคิดของเต๋า อย่างไรก็ตามการเชื่อมโยงวิถีธรรมชาติเข้ากับแนวคิดเรื่องปัญญาจนนำไปสู่การค้นพบบ่อเกิดแห่งปัญญาแบบใหม่ กล่าวคือ “ปัญญาอันเกิดจากความชรา”นั้น สะท้อนให้เห็นถึงมุมมองความคิดของเค็งโกที่สามารถพิจารณาสิ่งต่างๆ ได้อย่างลุ่มลึกและหลากมิติ