การเปลี่ยนแปลงรูปแบบการนำเสนอภาพลักษณ์สตรีในละครโทรทัศน์ญี่ปุ่นร่วมสมัยภายหลังการเกิดขึ้นของกฎหมายความเท่าเทียมทางเพศ

บทคัดย่อ

งานวิจัยชิ้นนี้ศึกษาลักษณะความเปลี่ยนแปลงของการนำเสนอภาพลักษณ์ตัวละครหญิงในละครโทรทัศน์ญี่ปุ่นยุคร่วมสมัย เพื่อค้นหาความสัมพันธ์ระหว่างการบัญญัติกฎหมายความเท่าเทียมทางเพศกับอิทธิพลที่มีต่อสังคม โดยนำ “กฎหมายว่าด้วยการให้โอกาสการทำงานที่เท่าเทียมกันระหว่างเพศ” (The Equal Employment Opportunity Law 1985 - 男女雇用機会均等法) และ “กฎหมายพื้นฐานว่าด้วยสังคมที่มีความเท่าเทียมกันทางเพศ” (Basic Law for a Gender-Equal Society, 1999 - 男女共同参画社会基本法) มาเป็นกรอบเวลาในการวิจัย โดยผู้วิจัยได้ทำการเก็บข้อมูลละครที่ได้รับความนิยมระหว่างปี ค.ศ.1977 ถึง ปีค.ศ. 2016 จำนวน 300 เรื่อง นำมาจำแนกตามช่วงปีที่ออกอากาศเป็น 6 ช่วงเวลา และจำแนกหัวข้อวิเคราะห์ออกเป็น 5 ประเด็น ได้แก่ เพศของตัวละครเอก การทำงานของตัวละครหญิง ระดับหรือตำแหน่งของตัวละครหญิงในที่ทำงาน สถานภาพการสมรสของตัวละครหญิง และลักษณะนิสัยของตัวละครหญิง พบว่าการบัญญัติกฎหมายทั้ง 2 ฉบับ มีความสัมพันธ์อย่างชัดเจนต่อการนำเสนอเพศของตัวละครเอก และสถานภาพการทำงานของตัวละครหญิง นอกจากนี้ยังพบว่าภาพลักษณ์ของสตรีญี่ปุ่นที่นำเสนอในละครญี่ปุ่นเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม โดยกลายเป็นผู้หญิงทำงานที่มีบทบาทในสังคม มีความมั่นใจ และมีภาวะความเป็นผู้นำมากขึ้น อย่างไรก็ดี ในเบื้องลึกยังปรากฏความไม่เท่าเทียมอยู่บ้าง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในประเด็นที่เกี่ยวข้องกับระดับหรือตำแหน่งในการทำงาน ที่แม้ว่าจะพบว่ามีการนำเสนอภาพของสตรีที่ทำงานเพิ่มมากขึ้น แต่ส่วนมากยังไม่ได้รับตำแหน่งหรือความรับผิดชอบที่สูงมากนัก