การแปลวรรณกรรมเกี่ยวกับญี่ปุ่นในไทยช่วงทศวรรษ 1900-1940
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจและวิเคราะห์การแปลวรรณกรรมเกี่ยวกับญี่ปุ่นในประเทศไทยระหว่างช่วงทศวรรษ 1900 -1940 โดยพิจารณาร่วมกับบริบททางประวัติศาสตร์ด้านความสัมพันธ์ไทย-ญี่ปุ่น และบริบททางสังคมไทยที่เป็นภูมิหลังในการแปล เป็นการศึกษาเชื่อมโยงต่อยอดจากงานวิจัยในอดีต ซึ่งมักศึกษาการแปลวรรณกรรมตั้งแต่หลังสงครามโลกครั้งที่สองหรือทศวรรษ 1950 เป็นต้นไป เพื่อให้เห็นภาพรวมของประวัติพัฒนาการของการแปลวรรณกรรมเกี่ยวกับญี่ปุ่นในไทยอย่างครบถ้วนสมบูรณ์ยิ่งขึ้น ผลการศึกษาพบว่าสถานการณ์การผลิตงานแปลมีแนวโน้มแตกต่างกัน แบ่งได้เป็นสองช่วง สอดคล้องกับความเปลี่ยนแปลงของสถานการณ์ความสัมพันธ์ไทย-ญี่ปุ่น ช่วงแรกคือ ตั้งแต่ทศวรรษ 1900-1930 งานแปลที่สำรวจพบ มีแนวโน้มเป็นการเลือกเรื่องแปลจากความสนใจของของผู้แปล และดำเนินการจัดพิมพ์จัดจำหน่ายโดยผู้แปลเองในระดับปัจเจกบุคคล โดยมิได้มีผู้อุปถัมภ์ หรือกำหนดควบคุมแนวทางการแปลและการผลิต อย่างไรก็ตามบริบทความสนใจหรือกระแสนิยมในสังคมก็เป็นปัจจัยที่มีผลต่อการเลือกผลิตงานแปล ในขณะที่ ช่วงหลังคือ ทศวรรษ 1940 งานแปลที่สำรวจพบทั้งหมด ผลิตและเผยแพร่โดยหน่วยงานของญี่ปุ่น โดยเฉพาะอย่างยิ่งสถานศึกษาวัฒนธรรมญี่ปุ่น-ไทย（日泰文化 研究所）ซึ่งดำเนินงานภายใต้นโยบายการส่งเสริมแลกเปลี่ยนวัฒนธรรม เพื่อนำไปสู่ความร่วมมือในการสร้างวงไพบูลย์ร่วมกันแห่งมหาเอเชียบูรพาในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง อีกทางหนึ่งก็มีส่วนในการเสริมสร้างองค์ความรู้เกี่ยวกับญี่ปุ่นในไทยอีกด้วย
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ข้อความและข้อคิดเห็นต่างๆ ในบทความเป็นของผู้เขียนบทความนั้นๆ ไม่ใช่ความเห็นของกองบรรณาธิการหรือของวารสาร jsn Journal
เอกสารอ้างอิง
กัญญานุสร เปน นิพนธ์ของหลายกวี. (2463).กรุงเทพฯ: จีนโนสยามวารศัพท์. (พิมพ์เป็นอนุสรณ์เนื่องในงานศพ นางสาวลม่อม สีบุญเรือง พ.ศ. 2463)
คะยี ริวอิจิ. (1939). วัฒนธรรมญี่ปุ่น [Japan; her cultural development] (เสฐียร พันธรังษี, ผู้แปล). กรุงเทพฯ : สถานศึกษาวัฒนธรรมญี่ปุ่น-ไทย. (ต้นฉบับพิมพ์ ปี ค.ศ. 1936)
ชลดา โกพัฒตา. (2539). ญี่ปุ่น-สยามสมาคม: สัมพันธภาพระหว่างไทยกับญี่ปุ่นในทศวรรษ 2470-2480. วารสารญี่ปุ่นศึกษา, 13(2), 88-119.
ติ, ซากุไร, ร้อยโท. (1914). ทำลายป้อมปอรตอาเธอร์ หรือ กระสุนปืนมนุษย์ [Human bullets (Niku-dan) ; a soldier's story of Port Arthur] (ยูปิเตอร์, ผู้แปล). กรุงเทพฯ: จีนโนสยามวารศัพท์. (ต้นฉบับพิมพ์ ปี ค.ศ. 1907)
ซะอิโต ฮิโฌ. (1916). พงศาวดารยี่ปุ่น [A History of Japan] (ยูปิเตอร์, ผู้แปล). กรุงเทพฯ: จีนโนสยามวาร ศัพท์. (ต้นฉบับพิมพ์ ปี ค.ศ. 1912)
ซาเตา, เออเนสต์ เมสัน. (1920). ประชุมพงษาวดารภาคที่ 20 จดหมายเหตุเรื่องทางไมตรี ระหว่างกรุงศรีอยุธยากับกรุงยี่ปุ่น [Notes on the Intercourse between Japan and Siam in the Seventeen Century] (จินดาศักดิ์, หลวง, ผู้แปล). กรุงเทพฯ: จีนโนสยามวารศัพท์. (ต้นฉบับพิมพ์ ปี ค.ศ. 1885) (พิมพ์เนื่องในอนุสรณ์งานศพ นางสาวลม่อม สีบุญเรือง พ.ศ. 2463)
ญี่ปุ่น ประเทศอาทิตย์อุทัย. (1941). [Nippon] (เสฐียร พันธรังษี, ผู้แปล). สถานศึกษาวัฒนธรรมญี่ปุ่น-ไทย. (ต้นฉบับ ม.ป.ป)
ณัฐพล ใจจริง. (2563). ตามรอยอาทิตย์อุทัย : แผนสร้างชาติไทยสมัยคณะราษฎร. กรุงเทพฯ: มติชน.
ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จเจ้าพระยา. (2493). ประวัติบุคคลสำคัญ. กรุงเทพฯ: พระจันทร์.
ตำนานสงครามจีนกับยี่ปุ่น เล่ม 1-2. (1907) (ภาสกรวงศ์, เจ้าพระยา, ผู้แปล). กรุงเทพฯ: ศรีเจริญ.
ทซึจิยะ ซะโตโกะ. (2540). ภาพลักษณ์ของยามาดา นางามาซา ในความสัมพันธ์ระหว่างไทยกับญี่ปุ่นในคริสต์ศตวรรษที่ 20. วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิต สาขาประวัติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย.
ทนพร ตรีรัตน์สกุลชัย. (2016) . การอุปถัมภ์การแปลหนังสือภาษาญี่ปุ่นในไทยด้านสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ช่วง ค.ศ. 1970-1980. วารสารเครือข่ายญี่ปุ่นศึกษา, 6(1), 39-56.
ทนพร ตรีรัตน์สกุลชัย. (2564). นวนิยายญี่ปุ่นมาจากไหน การศึกษาวรรณกรรมญี่ปุ่นแปลไทย ช่วงทศวรรษ 2510 ถึงต้นทศวรรษ 2520. สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
ธเนศ อาภรณ์สุวรรณ, ปรามินทร์ เครือทอง, และ ประยุกต์ บุนนาค. (2565) สยามพิมพการ : ประวัติศาสตร์การพิมพ์ในประเทศไทย (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ : มติชน.
นิภาพร รัชตพัฒนากุล. (2545). ความสัมพันธ์ทางวัฒนธรรมระหว่างไทย-ญี่ปุ่น พ.ศ.2475-2488 [วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
นิภาพร รัชตพัฒนากุล. (2556). ความสัมพันธ์ทางวัฒนธรรมไทย-ญี่ปุ่น: หลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 ถึงก่อนสงครามมหาเอเชียบูรพา. วารสารญี่ปุ่นศึกษาธรรมศาสตร์, 30(1), 57-69.
น้ำทิพย์ เมธเศรษฐ. (2547). การแปลวรรณกรรมญี่ปุ่นในประเทศไทย. วารสารญี่ปุ่นศึกษาธรรมศาสตร์, 22(1), 1-28.
น้ำทิพย์ เมธเศรษฐ. (2556). เรื่องเล่ายะมะดะ นะงะมะซะ : การประกอบสร้างอัตลักษณ์ญี่ปุ่นกับภาพแทนความสัมพันธ์ญี่ปุ่น-ไทย [วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรดุษฎีบัณฑิต]. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ผดุงวิทยา. (2455), 1 (1), 53.
เพ็ญพิสุทธิ์ อินทรภิรมย์. (2547) . เซียวฮุดเสง สีบุญเรือง: ทัศนะและบทบาทของจีนสยามในสังคมไทย. ศูนย์ประวัติศาสตร์ความสัมพันธ์ไทยกับประเทศในเอเชีย ภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
วิวิธทัสนายี่ปุ่น.(1943). กรุงเทพฯ: สถานศึกษาวัฒนธรรมญี่ปุ่น-ไทย.
สงครามรัสเซียกับญี่ปุ่น. เล่ม 1-2 (1905). ม.ป.พ.
สุซูกิ ไดเส็ตซ์ เดตตาโร่ และ เบียวโด, ที. (1941) . พระพุทธศาสนาทางปรัชญากับความคิดของญี่ปุ่น [Buddhist Philosophy and its effects on Life and Thought of Japanese People]. กรุงเทพฯ : สถานศึกษาวัฒนธรรมญี่ปุ่น-ไทย. (ต้นฉบับพิมพ์ ปี ค.ศ. 1936)
อนุสรณ์งานพระราชทานเพลิงศพ คุณหญิงอมร สีบุญเรือง ท.จ. ต.ม. ณ เมรุวัดมกุฎกษัตริยาราม กรุงเทพมหานครฯ. (2540). ม.ป.พ.
อิชิอิ โยเนะโอะ และ โยชิกาวะ โทชิฮารุ. (2530). ความสัมพันธ์ไทย-ญี่ปุ่น 600 ปี. กรุงเทพฯ: มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์.
อิโซ ยะมะงะตะ. (1938). การสนทนาของท่านเมธี นิโนมิยา [Sage Ninomiya's evening talks] (พิจิตรจิราภา เทวกุล, หม่อมเจ้า, ผู้แปล). กรุงเทพฯ: สยามอักษรกิจ. (ต้นฉบับพิมพ์ ปี ค.ศ. 1937) (พิมพ์เป็นอนุสรณ์เนื่องในงานศพ หม่อมใหญ่ เทวกุล ณ อยุธยา พ.ศ. 2481).
อิวาโด ตาม้อตสุ. (1938). เรื่องของเด็กในญี่ปุ่น [Children's Days in Japan] (พิจิตรจิราภา เทวกุล, หม่อมเจ้า, ผู้แปล). กรุงเทพฯ: ไทยเขษม. (ต้นฉบับพิมพ์ ปี ค.ศ. 1934). (พิมพ์เป็นอนุสรณ์เนื่องในงานศพ หม่อมใหญ่ เทวกุล ณ อยุธยา พ.ศ. 2481).
Artorn Fungthammasan. (1989). The Problems of the Receiving of Japanese Literature in Thailand. Thai- Japanese Studies Journal, 1(27), 98-104.
Iida Junzo. (1991). Japan's Relations with Independent Siam up to 1933 [Ph.D. dissertation]. University of Bristol.
กัลยาณี สีตสุวรรณ Kanlayanee Sitasuwan. (2000). 「タイ語翻訳の日本文学」『国際日本文学研究集会会議録』23, 168-178.
คะโน ฮิโระฌิ 加納寛（2001).「1942年日泰文化協定をめぐる文化交流と文化政策」『愛知大学国際問題研究所 紀要』115,167-202.
คะโน ฮิโระฌิ 加納寛（2009).「「戦時下日本による対タイ文化宣伝の一断面：『日泰文化』刊行をめぐって」『中国21』31, 307-313.
ชวาลิน เศวตนันทน์ Chavalin Svetanant. (2009).「タイにおける日本研究及び古代日本文学受容の実態」『日本文学研究の過去・現在・未来：新たな地平を開くために：国際日本文化研究センター創立20周年記念 国際シンポジウム』(pp. 41-45).
ซะโต เทะรุโอะ佐藤照雄（2015).『戦前期日本の対タイ文化事業 －発想の起点と文化事業の特性との関連性－』[修士課程論文]. 早稲田大学.
นะงะยะมะ ยะซุโอะ長山靖生 (2016).「解説」『肉弾 旅順実践記』(213-226). 東京: 中央公論新社.
น้ำทิพย์ เมธเศรษฐ メータセート・ナムティップ (2023).「戦前のタイにおける日本関係図書の翻訳 ― 一八八七年の国交樹立から一九三〇年代までを中心に―」波潟剛 (編) 『近代アジアの文学と翻訳 ：西洋 受容・植民地・日本』(227-245). 東京: 勉誠社.
เบียวโด ท์ซูโฌ 平等通照 (1979).『我が家の日泰通信 略称盤谷通信―愛は死を越えて―』 横浜: 印度学研究所.
เบียวโด ท์ซูโฌ 平等通照 (1991).『俱に一處に生きる』横浜: 印度学研究所.
มุระฌิมะ เอะอิจิ 村嶋英治 (2023).「タイにおける組織的日本文化広報の先駆者 : 日泰文化研究所主事平等通昭 (通照）の「興亜興仏」的文化交流事業（1940-43年）」『アジア太平洋討究』46, 1-54.
อุโดะ เซะอิจิ 宇戸清治（1997).「文学/出版：図書を通じた日・タイ文化交流の実績と可能性」『国別文化事情- タイ』国際交流基金, 191-205.
