การบริหารจัดการเครือข่ายการวิจัย กลุ่มการสำรวจความหลากหลายทาง ชีวภาพในท้องถิ่น : มหาวิทยาลัยราชภัฏและมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลภาคใต้ The Networking Management of Survey Local Biodiversity Research : Rajabhat University and Rajamangala University of T

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการบริหารจัดการเครือข่ายการวิจัย  กลุ่มการสำรวจความหลาก

หลายทางชีวภาพในท้องถิ่น โดยมีวิธีดำเนินงานคือ 1) ศึกษารายละเอียดงานวิจัยในโครงการวิจัยความหลากหลายทางชีวภาพ ที่ได้รับทุนสนับสนุนปีงบประมาณ 2558 ของมหาวิทยาลัยราชภัฏและมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลภาคใต้ แล้วคัดเลือกเฉพาะเรื่องที่มีความเกี่ยวข้องกับการสำรวจความหลากหลายทางชีวภาพในท้องถิ่น 2) การจัดกิจกรรมพัฒนานักวิจัยตั้งแต่ในระยะต้น ระยะดำเนินงาน และระยะเสร็จสิ้นการดำเนินงาน และ 3) สังเคราะห์ ถอดบทเรียนกระบวนการบริหารจัดการเครือข่ายการวิจัยแบบมีส่วนร่วม       จากโครงการวิจัยทั้งหมด 28 เรื่อง แต่ผู้วิจัยคัดเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง เฉพาะเรื่องที่เกี่ยวกับการสำรวจความหลากหลายทางชีวภาพในท้องถิ่น จำนวน 8 เรื่อง  พบว่า การบริหารจัดการเครือข่ายการวิจัยแบบมีส่วนร่วม ด้านการสำรวจความหลากหลายทางชีวภาพท้องถิ่น มีดังนี้    

1) การสร้างวัฒนธรรม ซึ่งประกอบด้วย การสร้างจิตวิจัยด้วยสร้างความตระหนักให้แก่บุคลากรว่าการวิจัยเป็นภารกิจที่สำคัญในการจัดการศึกษา ส่งเสริมค่านิยมและทัศนคติที่ดีในการทำวิจัย สร้างเครือข่ายในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และส่งเสริมกระบวนการมองอนาคต (Foresight) และสร้างภาพอนาคต (Scenario Planning) ของการวิจัย การสร้างบรรยากาศการวิจัย ด้วยการปรับระเบียบ กฎเกณฑ์ที่เกี่ยวกับการวิจัยของแต่ละมหาวิทยาลัยให้เอื้อต่อการทำวิจัย สร้างเครือข่ายการวิจัย (Network/Cluster) การพัฒนาระบบการประชาสัมพันธ์และสื่อสารเกี่ยวกับการวิจัย แหล่งทุนวิจัย การยกย่องเชิดชูอาจารย์ที่ประสบความสำเร็จในการผลิตผลงานวิจัย  และการจัดการความรู้ ด้วยการสนับสนุนการเผยแพร่ผลงานวิจัยและงานสร้างสรรค์ทั้งในวงการวิชาการและการนำไปใช้ประโยชน์กับชุมชนท้องถิ่น  การสนับสนุนความร่วมมือระหว่างนักวิจัยกับองค์กรภายนอกสถาบันเพื่อการนำผลงานไปใช้ประโยชน์ และการสนับสนุนการจดสิทธิบัตรการซื้อขายทรัพย์สินทางปัญญาตลอดจน การคุ้มครองสิทธิของงานวิจัย หรือสิ่งประดิษฐ์หรือนวัตกรรมให้แก่นักวิจัยเจ้าของผลงาน

                   2) การพัฒนานักวิจัย  ประกอบด้วย การสร้างผู้นำนักวิจัย ด้วยการสร้างความตระหนักให้แก่ผู้บริหารรู้ว่าต้องพร้อมที่จะเรียนรู้และพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่องเพื่อเป็นนักวิจัยอาวุโสถ่ายทอดความรู้ประสบการณ์แก่นักวิจัยรุ่นใหม่ การพัฒนานักวิจัย ด้วยการตั้งกลุ่ม (Forum) เฉพาะทางเพื่อให้มีการแลก

เปลี่ยนระหว่างนักวิจัยทั้งภายในและนอกสถาบัน ส่งเสริมให้นักวิจัยไปเสนอผลงานวิจัยทั้งภายในประเทศและต่างประเทศ และการฝึกและอบรมนักวิจัยด้วยการจัดระบบพี่เลี้ยงนักวิจัย (Mentor) เพื่อให้คำปรึกษาและแลกเปลี่ยนเรียนรู้ การจัดประชุม ฝึกอบรม หรือสัมมนาวิทยาการวิจัยทั้งระดับพื้นฐานและระดับดำเนินการ (นิลรัตน์ นวกิจไพฑูรย์, 2557) เป็นการพัฒนานักวิจัยแบบเข้มข้น

                   3) การจัดสรรทรัพยากรและงบประมาณการวิจัย ประกอบด้วย การอำนวยการ ด้วยการจัดตั้งหน่วยจัดการงานวิจัยด้านความหลากหลายทางชีวภาพของมหาวิทยาลัยจัดหาวัสดุ อุปกรณ์ เครื่องมือที่เอื้อต่อการทำวิจัย กำหนดภาระงานวิจัยในสัดส่วนที่เหมาะสมและสอดคล้องกับการปฏิบัติงานของบุคลากรในมหาวิทยาลัยให้เอื้อต่อการทำวิจัย การประสานงาน ด้วยการประสานงานวิจัยกับหน่วยงานทั้งภายในและภายนอกเครือข่ายภาคใต้ รวบรวมแลกเปลี่ยนข้อมูลและข้อมูลสารสนเทศทางด้านการวิจัยของมหาวิทยาลัยกับหน่วยงานอื่น  และการบริหารจัดการงบประมาณ ด้วยการจัดให้มีคณะกรรมการพิจารณาข้อเสนอโครงการวิจัยและรายงานการวิจัยกรรมการตรวจประเมินและติดตามผลงานวิจัย เพื่อสร้างมาตรฐานงานวิจัย การพัฒนาระบบการบริหารจัดการงบประมาณให้มีประสิทธิภาพรวดเร็ว โปร่งใส เป็นธรรม และตรวจสอบได้ เช่น การทำสัญญาสนับสนุนทุนวิจัยแก่นักวิจัยก่อน ในกรณีงบประมาณที่ได้รับจากแหล่งทุนมีความล้าช้า เป็นต้น

                   4) การติดตามและการประเมินผลประกอบด้วย การจัดการระยะต้นด้วยการประชุมชี้แจ้งสร้างความเข้าใจร่วมกัน การดำเนินกิจกรรมพัฒนาโจทย์วิจัยเพื่อให้ตรงกับความต้องการของแหล่งทุน การจัดการระยะดำเนินงาน ด้วยการติดตามการดำเนินงานและบริหารงบประมาณโครงการ จัดทำรายงานความก้าวหน้าการวิจัยด้านความหลากหลายทางชีวภาพ เพื่อให้ผู้ทรงคุณวุฒิเสนอแนะในระหว่างการทำวิจัย  และการจัดการระยะสิ้นสุดการดำเนินงานด้วยการรายงานค่าใช้จ่ายงบประมาณการนำเสนอและเผยแพร่ผลงานวิจัย การกำกับคุณภาพของผลงานการวิจัยและการผลักดันผลงานวิจัยไปใช้ประโยชน์กับชุมชนท้องถิ่น