การมีส่วนร่วมของชุมชนในการอนุรักษ์และสืบทอดประเพณีการลากพระบก ของอำเภอพิปูน จังหวัดนครศรีธรรมราช

บทคัดย่อ

            การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการมีส่วนร่วมของชุมชนในการอนุรักษ์และสืบทอดประเพณีการลากพระบกของอำเภอพิปูน ปัญหาอุปสรรคการมีส่วนร่วมของชุมชนในการอนุรักษ์และสืบทอดประเพณีการลากพระบก และแนวทางส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชุมชนในการอนุรักษ์และสืบทอดประเพณีการลากพระบกของอำเภอพิปูน จังหวัดนครศรีธรรมราช เป็นการวิจัยแบบผสมผสาน เก็บรวบรวมข้อมูลจากประชาชน จำนวน 433 คน โดยกำหนดขนาดกลุ่มตัวอย่างตามวิธีของยามาเน่ และสุ่มตัวอย่างแบบบังเอิญตามสัดส่วนของประชากร และกลุ่มเป้าหมาย จำนวน 37 คน ด้วยการเลือกแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ คือ แบบสอบถาม แบบวิเคราะห์เอกสาร แบบสัมภาษณ์ การสังเกตแบบมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วม วิเคราะห์ข้อมูลด้วยค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์เนื้อหา

           ผลการวิจัยพบว่า  1) การมีส่วนร่วมของชุมชนในการอนุรักษ์และสืบทอดประเพณีการลากพระบกของอำเภอพิปูน ในเชิงปริมาณ พบว่า ชุมชนมีส่วนร่วมในภาพรวมอยู่ในระดับมาก โดยมีส่วนร่วมในด้านร่วมดำเนินการมากที่สุด และด้านร่วมติดตามประเมินผลอยู่ในระดับต่ำสุด  ส่วนเชิงคุณภาพ พบว่า (1) ด้านร่วมคิดและตัดสินใจ มีการเชิญผู้นำมาประชุมเพื่อร่วมกันคิด ตัดสินใจ เสนอความคิดเห็นในการจัดกิจกรรม (2) ด้านร่วมดำเนินการ มีการประชุมเพื่อวางแผนล่วงหน้าและหาข้อสรุปร่วมกัน ร่วมเสียสละเงิน วัสดุอุปกรณ์ และกำลังแรงงาน มีการแบ่งหน้าที่มอบหมายงานกันตามทักษะและความถนัด (3) ด้านร่วมรับผลประโยชน์  ได้รับงบประมาณสนับสนุนจากภาครัฐ ภาคภูมิใจต่อความศรัทธาที่มีต่อศาสนาพุทธและอัตลักษณ์ประเพณีท้องถิ่น มีการสร้างรายได้ให้กับคนในชุมชน (4) ด้านร่วมติดตามประเมินผล มีการติดตามและประเมินผลการดำเนินงานอย่างไม่เป็นทางการด้วยการพูดคุยแลกเปลี่ยนความคิดเห็น และให้ข้อเสนอแนะถึงผลการดำเนินงาน  2) ปัญหาอุปสรรคการมีส่วนร่วมของชุมชนในการอนุรักษ์และสืบทอดประเพณีการลากพระบกของอำเภอพิปูน พบว่า งบประมาณไม่เพียงพอ ขาดแคลนช่างทำเรือพระบก ขาดการปฏิสัมพันธ์กันในชุมชน ผู้ร่วมงานมีแต่ผู้สูงอายุ วัตถุประสงค์การจัดงานเปลี่ยนไป ไม่มีหน่วยงานรวบรวมองค์ความรู้ ไม่มีการรวมกลุ่ม ขาดการประชาสัมพันธ์เผยแพร่ข้อมูลข่าวสาร การตัดสินใจมาจากหน่วยงานภาครัฐ การรับผลประโยชน์ไม่เท่าเทียมกัน ไม่มีส่วนร่วมในการติดตามผลการดำเนินงาน  3) แนวทางส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชุมชนในการอนุรักษ์และสืบทอดประเพณีการลากพระบกของอำเภอพิปูน ควรสร้างความตระหนักให้คนในชุมชนเล็งเห็นถึงความสำคัญของประเพณี ให้ความรู้ผ่านระบบและนอกระบบโรงเรียน จัดตั้งกลุ่มหรือองค์กร ปรับปรุงประเพณีให้เหมาะสมกับยุคสมัย สร้างเครือข่ายความร่วมมือ ส่งเสริมให้มีการจัดเวทีประชาคมอย่างต่อเนื่อง