พญานาคกับรอยพระพุทธบาทในตำนานอุรังคธาตุนิทาน

บทคัดย่อ

“อุรังคธาตุนิทาน” เป็นตำนานและนิทานปรัมปราที่บันทึกเรื่องราวในการสร้างพระธาตุพนม เหตุการณ์บ้านเมืองและความเชื่อทางศาสนาของผู้คนในดินแดนลุ่มแม่น้ำโขงทั้งฝั่งประเทศไทยและประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว) เรื่องราวที่ปรากฏในอุรังคธาตุนิทานได้เป็นที่ยอมรับและเชื่อถือของผู้คนทั้งสองฝั่งแม่น้ำโขง สืบทอดความเชื่อในเหตุการณ์ที่ได้บันทึกไว้มายาวนานจากอดีตจนถึงปัจจุบัน

        ผู้เขียนได้ศึกษาตำนานอุรังคธาตุนิทาน พบความเชื่อสำคัญที่เกี่ยวข้องกับพญานาคและการเกิดขึ้นของรอยพระพุทธบาทที่ปรากฏชื่ออยู่ในตำนานเรื่องนี้อย่างน่าสนใจในความสัมพันธ์ของพญานาคที่มีต่อรอยพระพุทธบาทในดินแดนแถบนี้ เช่น รอยพระพุทธบาทบัวบก รอยพระพุทธบาทหนองด้วง ในตำบลพาน อำเภอบ้านผือ จังหวัดอุดรธานี รอยพระพุทธบาทผ่าจ่อง รอยพระพุทธบาทเวินกุ่ม ในอำเภอสังคม และอำเภอศรีเชียงใหม่ จังหวัดหนองคาย รอยพระพุทธบาทเวินปลา ในอำเภอท่าอุเทน จังหวัดนครพนม เป็นต้น

        จากการศึกษาเรื่องราวในตำนานและเก็บข้อมูลจากบุคคลที่เกี่ยวข้องในพื้นที่เหล่านี้ ได้ข้อสรุปในการตอกย้ำถึงความเชื่อของการเกิดรอยพระพุทธบาท และความสัมพันธ์ของพญานาคที่มีบทบาทต่อการเกิดขึ้นและการพิทักษ์รักษาดูแลรอยพระพุทธบาทที่มีชื่อปรากฏในตำนานอุรังคธาตุนิทานอย่างน่าประหลาดใจยิ่งนัก