วิเคราะห์มิลินทปัญหา ว่าด้วยเรื่องทุศีล

บทคัดย่อ

มิลินทปัญหา เป็นคัมภีร์ระดับอรรถกถาที่แต่งขึ้นโดยอิงเรื่องราวในประวัติศาสตร์ เพื่ออธิบายหลักธรรมและวินัยในพระพุทธศาสนา สำหรับมิลินทปัญหาข้อที่ว่าด้วยสมณะทุศีล คำถามและคำตอบปัญหาข้อนี้อาจเป็นที่ยอมรับได้ในสมัยนั้น แต่เมื่อพิจารณาด้วยเหตุผลในยุคปัจจุบันนี้ กลับพบว่า คำถามและคำตอบเรื่องนี้ มีลักษณะที่ชวนให้สงสัยได้ เริ่มจากคำถามที่ไม่ได้ระบุให้ชัดเจนว่า คำว่าทุศีลนั้น หมายถึงทุศีลในระดับใด การตอบคำถามด้วยการให้เหตุผลว่า สมณะทุศีลยังสามารถรับทานที่ชาวบ้านถวายมาแล้วและก่อให้เกิดอานิสงส์ผลบุญได้นี้ มีลักษณะที่ไม่สอดคล้องกับเนื้อหาในพระไตรปิฎก ที่ทรงตำหนิสมณะทุศีลเป็นอย่างมาก  ดังนั้น จึงเป็นไปได้ว่า คัมภีร์มิลินทปัญหานี้ เป็นการยกย่องบทบาทของนักบวช ซึ่งเป็นอุบายวิธีอันหนึ่งที่จะทำให้พระพุทธศาสนาดำรงอยู่ได้อย่างยาวนานต่อไป  พระเถระในอดีตใช้อุบายวิธีแต่งคัมภีร์สอดแทรกเนื้อหาเรื่องนี้เข้าไป เพื่อยืนยันคุณค่าของการบวช และเป็นการจูงใจให้พุทธศาสนิกชนออกบวชเพื่อช่วยกันสืบต่อพระพุทธศาสนา แต่การให้คุณค่านักบวชมากเกินไป แม้นักบวชนั้นจะกระทำผิดพระวินัยก็ตาม อุบายวิธีนี้อาจเป็นการทำลายมากกว่าเป็นการรักษาพระพุทธศาสนา