รูปแบบการพัฒนาความสันโดษในกระบวนการเสริมสร้างพฤติกรรมเชิงจิตสังคมของเยาวชนไทย

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ  ๑. ศึกษาสภาพปัญหาและความต้องการรูปแบบความสันโดษในกระบวนการเสริมสร้างพฤติกรรมเชิงจิตสังคมของเยาวชนไทย  ๒. บูรณาการแนวคิดเชิงทฤษฏีหลักความสันโดษ  ๓. นำเสนอรูปแบบการพัฒนาความสันโดษ โดยใช้ระเบียบวิธีการวิจัยผสานวิธี (Mixed methods) ด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึกผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ๒๕ คน ใช้การวิเคราะห์เนื้อหาแบบ TAC และเชิงปริมาณด้วยวิจัยเชิงสำรวจแจกแบบสอบถาม จากกลุ่มตัวอย่างเยาวชนจำนวนทั้งสิ้น ๓๖๔ คนโดยใช้สถิติ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ผลการวิจัยพบว่า รูปแบบการเสริมสร้างพฤติกรรมเชิงจิตสังคมต้องอาศัยความร่วมมือจากสถาบันทางสังคมทั้ง ๕ คือ ครอบครัว ศาสนา ชุมชน โรงเรียน และสื่อมวลชน ด้วยการบูรณาการหลักความสันโดษ คือ ยินดีตามได้ พอใจตามมี ยินดีตามสมควร เข้ามาใช้ในชีวิตประจำวัน เพื่อให้เยาวชนเรียนรู้ซึมซับแบบอย่างของพฤติกรรมนี้ เมื่อเยาวชนมีคามสันโดษแล้ว เขาจะรู้จักยินดีพอใจในสิ่งที่เขามีอยู่แล้ว ทำอยู่แล้ว และไม่เสียเวลาไปเสาะหาของใหม่ แต่ยินดีพอใจที่จะทำตรงนั้นให้ดียิ่งขึ้น ทำให้เกิดฉันทะเข้าสู่อิทธิบาท ๔ ทางแห่งความสำเร็จ เกิดแรงจูงใจใฝ่สัมฤทธิ์ คือเมื่อพอใจยินดีกับวัตถุสิ่งของที่มีอยู่สิ่งที่ทำอยู่แล้ว ก็ไม่ต้องไปแสวงหาใหม่ให้เสียเวลา ใช้เวลานั้นไปทำสิ่งที่มีประโยชน์ต่อผู้อื่น จึงเกิดจิตอาสาทำประโยชน์ให้สังคม เมื่อเห็นสังคมได้รับประโยชน์จากจิตอาสาของตนก็ยินดีพอใจ ก็ทำให้เห็นคุณค่าของตัวเอง เห็นคุณค่าของผู้อื่น ส่งผลให้มีสุขภาพจิตดี เมื่อรู้ว่าที่ทำมาแล้วถูกทาง ก็ยิ่งทำต่อไปอย่างสม่ำเสมอคือมีวินัย