แนวทางการรักษาศีลข้อปาณาติบาตสำหรับชาวพุทธไทย

บทคัดย่อ

          งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ (๑) เพื่อศึกษาการรักษาศีลข้อปาณาติบาตของชาวพุทธไทยในพระพุทธศาสนาเถรวาท (๒) เพื่อศึกษาเกณฑ์การตัดสินการรักษาศีลข้อปาณาติบาตในพระพุทธศาสนา (๓) เพื่อนำเสนอแนวทางการรักษาศีลข้อปาณาติบาตสำหรับชาวพุทธไทย ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพโดยศึกษาจากเอกสาร (Documentary Research) และการสัมภาษณ์เชิงลึก (In-Depth-interview) จากผู้ให้ข้อมูลสำคัญจำนวน ๑๐ รูป/คน

          ผลการวิจัยพบว่า  การรักษาศีลข้อปาณาติบาตของชาวพุทธไทย ชาวพุทธให้ความสำคัญกับการรักษาชีวิตสัตว์ จัดกิจกรรมไถ่ชีวิตสัตว์โดยตระหนักถึงการให้ชีวิตแก่สัตว์ ส่งผลให้ตนเองและครอบครัวมีอายุยืน การสมาทานศีลข้อปาณาติบาตและการสวดมนต์แผ่เมตตาต่อสรรพสัตว์เป็นการย้ำให้เกิดความเมตตาต่อสัตว์ทั้งหลาย เกณฑ์การตัดสินการรักษาศีลข้อปาณาติบาต มี ๕ ข้อ คือ (๑) ปาโณ สัตว์มีชีวิต (๒) ปาณสญฺญิตา รู้ว่าสัตว์มีชีวิต (๓) วธกจิตตํ มีจิตคิดจะฆ่า (๔) อุปกฺกโม มีความพยายามฆ่า (๕) เตน มรณํ สัตว์ตายด้วยความพยายาม หากบุคคลฆ่าสัตว์ครบเกณฑ์ทั้ง ๕ ข้อแล้วจึงถือว่าศีลข้อที่ ๑ ขาด หากไม่ครบองค์ทั้ง ๕ ศีลข้อที่ ๑ ไม่ขาดเพียงเป็นศีลด่าง การฆ่าสัตว์เป็นบาปมากหรือน้อยมีเกณฑ์ดังนี้ (๑) ร่างกายของสัตว์ (๒) คุณธรรม (๓) ความเพียร ฆ่าสัตว์ใหญ่เป็นบาปมากฆ่าสัตว์เล็กเป็นบาปน้อย ฆ่าคนที่มีคุณธรรมเป็นบาปมาก ฆ่าคนที่ไม่มีคุณธรรมเป็นบาปน้อย การฆ่าที่ใช้ความเพียรพยายามมากเป็นบาปมาก การฆ่าที่ใช้ความเพียรพยายามน้อยเป็นบาปน้อย แนวทางการรักษาศีลข้อปาณาติบาตสำหรับชาวพุทธไทย คือ เริ่มต้นที่ปัจเจกบุคคลด้วยการมีเมตตา กรุณา การให้อภัย ไม่ประทุษร้ายเบียดเบียนต่อมนุษย์และสรรพสัตว์ทั้งหลาย การมีหิริคือความละอายต่อบาปและโอตตัปปะการสะดุ้งกลัวต่อบาป การทำตนให้เป็นอุปมาไม่ฆ่าเองและไม่ใช้ให้คนอื่นฆ่า การปลูกฝังอบรมให้ชาวพุทธไทยมีเมตตากรุณาต่อสรรพสัตว์