แนวทางการจัดการรูปแบบการจัดการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกบาลีตามแนวสัปปายะ ๗ ของสำนักเรียนวัดปากน้ำ เขตภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ (๑) เพื่อศึกษาสภาพการจัดการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกบาลีของไทยและสำนักเรียนวัดปากน้ำ (๒) เพื่อศึกษาหลักสัปปายะ ๗ ในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท (๓) เพื่อนำเสนอแนวทางการจัดการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกาบาลีตามแนวสัปปายะ ๗ ของสำนักเรียนวัดปากน้ำ เขตภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ คือ การศึกษาข้อมูลจากเอกสารและมีการสัมภาษณ์ประกอบการวิจัย ผู้ให้ข้อมูลสำคัญคือผู้บริหารและผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดปากน้ำ นักวิชาการ อาจารย์ และนักเรียนภายนอกสำนักเรียนที่มาศึกษายังสำนักเรียนวัดปากน้ำ รวมผู้ให้การสัมภาษณ์ในครั้งนี้จำนวน ๑๒ รูป/คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยคือการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกรายบุคคล (In-depth interview) การวิเคราะห์เชิงพรรณนา (descriptive analytics)
ผลการศึกษาวิจัยพบว่า (๑) การจัดการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนบาลีของไทยนับตั้งแต่สมัยรัตนโกสินทร์ ทั้ง ๔ ด้าน นับว่าเป็นการจัดการศึกษาที่ดีในสมัยนั้น ๆ บางด้านสมบูรณ์ เช่น ด้านหลักสูตรในสมัยรัชกาลที่ ๑ ศึกษาพระไตรปิฎก คือ ให้ศึกษาปิฎกละ ๓ ปี และบางด้านอาจจะยังไม่สมบูรณ์ เช่น ด้านการสอน ยังมีบุคลากรน้อย และด้านการเรียน ที่ยังกระจุกตัวอยู่ในเมืองหลวง ยังไม่สามารถกระจายการศึกษาไปตามชนบทได้มากนัก ในสมัยรัชกาลที่ ๒ จึงมีการเปลี่ยนแปลงรูปแบบการจัดการศึกษาในบางด้าน เช่น ด้านหลักสูตร ที่เปลี่ยนจากการเรียนพระไตรปิฎกมาเป็นการเรียนอรรถกถา และรูปแบบนี้ยังคงใช้มาถึงในสมัยปัจจุบัน ส่วนสภาพการจัดการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกบาลีของสำนักเรียนวัดปากน้ำ ได้ดำเนินการจัดการเรียนการสอนตามรูปแบบที่คณะสงฆ์ได้กำหนดไว้ ซึ่งบางด้านดีอยู่แล้วและบางด้านยังไม่สมบูรณ์ (๒) แนวทางการจัดการศึกษาพระปริยัติธรรมตามแนวสัปปายะ ๗ แม้หลักสัปปายะทั้ง๗ นี้ จะพึ่งหวังผลต่อการปฏิบัติวิปัสสนาก็ตาม แต่เมื่อนำมาสังเคราะห์เข้ากับกระบวนการจัดการศึกษาพระปริยัติธรรมแล้วนับว่าหลักสัปปายะทั้ง ๗ นี้ คือ ที่อยู่อาศัย (อาวาสสัปปายะ) แหล่งอาหารและถูกหลักโภชนาการ (โภชนสัปปายะ) สภาพแวดล้อม (อุตุสัปปายะ) และการบริหารร่างกาย (อิริยาปถ-สัปปายะ) ถือว่าเป็นส่วนสำคัญในการจัดการศึกษาพระปริยัติธรรมของพระภิกษุสามณรให้เป็นไปด้วยความสะดวกสบายและง่ายต่อการบริหารจัดการเรียนการสอนเพราะเหตุว่าการศึกษาคือการพัฒนาตามหลักไตรสิกขานั่นเอง (๓) แนวทางการจัดการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกบาลี ของสำนักเรียนวัดปากน้ำ เขตภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร ได้สังเคระห์หลักสัปปายะ ๗ ใน ๕ ด้าน เพื่อนำไปสู่การพัฒนาและปรับปรุง เช่น (๑) ด้านหลักสูตรและตำรา (ภัสสสัปปายะ) ควรปรับหลักสูตรและตำรา (๒) ด้านผู้บริหารและด้านอาจารย์ (ปุคคลสัปปายะ) ควรเพิ่มศักยภาพบุคลากร (๓) ด้านนักเรียน (ปุคคลสัปปายะ) ควรพัฒนานักเรียน (๔) ด้านสิ่งอำนวยความสะดวก (โภชนสัปปายะ อุตุสัปปายะและอิริยาปถสัปปายะ) ควรอุดหนุนสิ่งอำนวยความสะดวก (๕) ด้านสถานที่ (อาวาสสัปปายะและโคจรสัปปาย: ควรปรับปรุงสถานที่
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
พระเฉลิมชาติ ชาติวโร (อิทธะรงค์). “ศึกษาวิเคราะห์การพัฒนาการศึกษาของคณะสงฆ์ไทย”. วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนาส. บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ๒๕๕๑.
พระเทพปริยัติวงศ์ (พาย ภทฺทโก). ประชุมคณะครูสอนปริยัติธรรมสำนักเรียนวัดปากน้ำ ครั้งที่ ๒. กรุงเทพมหานคร: สำนักเรียนวัดปากน้ำ (อัดสำเนา), ๒๕๖๑.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป. อ. ปยุตฺโต). พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม. พิมพ์ครั้งที่ ๒๓. กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ๒๕๕๘.
พระพุทธโฆสาจารย์. คัมภีร์วิสุทธิมรรค. แปลและเรียบเรียงโดย สมเด็จพระพุฒาจารย์(อาจ อาสภมหาเถร). พิมพ์ครั้งที่ ๖. Taiwan: The Corporate body of the Buddha Educational Foundation, ๒๕๔๘.
พระพรชาติ พุทธสโร (ภาคพรม). “การศึกษาหลักสัปปายะที่เกื้อกูลต่อการปฏิบัติธรรมของสำนักปฏิบัติธรรมในเขตจังหวัดสุรินทร์”. วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา. บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ๒๕๖๑.
พระมหาขวัญชัย ปุตฺตวิเสโส (บุตรวิเศษ). “ทิศทางการพัฒนาผู้สำเร็จการศึกษาเปรียญธรรม ๙ ประโยคในทศวรรษหน้า”. วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา. บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ๒๕๖๑.
พระมหาบุญชัย ปภสฺสรเมธี (จูแวน). “ศึกษาสภาพการดาเนินงานการจัดการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกบาลีของสำนักเรียนในเขตกรุงเทพมหานคร”. วิทยานิพนธ์การศึกษามหาบัณฑิต สาขาวิชาการบริหารการศึกษา. กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ, ๒๕๕๑.
พระมหาทองดี ปญฺญาวชิโร. ประวัติความเป็นมาสำนักเรียนวัดปากน้ำ. นครปฐม: หจก.สตาร์กรุ๊ป (1994), ๒๕๔๙.
พระมหาวรัญญู วรญฺญู (สอนชุน). วิสัยทัศน์การศึกษาพระมงคลเทพมุนี. กรุงเทพมหานคร: บริษัท เอกพิมพ์ไท จำกัด, ๒๕๕๙.
มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ๒๕๓๙.
มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย. พระไตรปิฎกพร้อมอรรถกถา แปล ชุด ๙๑ เล่ม. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหามกุฏราชวิทยาลัย, ๒๕๓๔.
สานุ มหัทธนาดุล และสีวลี ตระกูลวิเชียร. “ชีววิทยาเชิงพุทธ : ระบบความสัมพันธ์ของชีวิตและสิ่งแวดล้อม และการสร้างปัจจัยเกื้อกูลต่อการพัฒนาชีวิตตามหลักสัปปายะ”. รายงานวิจัย. ทุนอุดหนุนการวิจัยจากสำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ปี พ.ศ. ๒๕๕๗. สถาบันวิจัยพุทธศาสตร์: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ๒๕๕๗.
Sanu Mahatthanadull. “Modern Buddhism, Education, and the State in Thailand and Japan” Sanu Mahatthanadull, “Modern Buddhism, Education, and the State in Thailand and Japan”, Commemorative Book, The Second Tohoku Conference on Global Japanese Studies, Tohoku University, Sendai, Japan (December 14-15, 2019): 1-21.
