หลักเกณฑ์การใช้ดุลพินิจกำหนดโทษกรณีกฎหมายหมดความจำเป็น

บทคัดย่อ

          การใช้ดุลพินิจกำหนดโทษของศาลยุติธรรมในกรณีที่กฎหมายหมดความจำเป็น หรือไม่ สอดคล้องกับสภาพการณ์ หรือที่เป็นอุปสรรคต่อการดำรงชีวิต หรือการประกอบอาชีพนั้น ตามพระราชบัญญัติหลักเกณฑ์การจัดทำร่างกฎหมายและการประเมินผลสัมฤทธิ์ของกฎหมาย พ.ศ. 2562 มาตรา 6 บัญญัติให้ศาลสามารถใช้ดุลพินิจไม่ลงโทษ หรือลงโทษน้อยกว่าที่กฎหมายกำหนด หรือกำหนดสภาพบังคับที่เป็นผลร้ายแตกต่างจากที่กฎหมายกำหนด ซึ่งจากผลการศึกษาสรุปได้ว่าแนวทางในการใช้ดุลพินิจกำหนดโทษดังกล่าวสามารถนำแนวคิดในเรื่องของการคุ้มครองนิติสมบัติที่สำคัญในวิถีทางสุดท้าย และแนวคิดในเรื่องโทษอาญาต้องได้สัดส่วนกับการกระทำความผิด ซึ่งเป็นแนวคิดในเรื่องของการกำหนดหลักเกณฑ์ความผิดอาญา ตลอดจน หลักการใช้ดุลพินิจกำหนด โทษที่เป็นไปตามความร้ายแรงของการกระทำความผิดและความน่าตำหนิของตัวผู้กระทำความผิด รวมทั้งทฤษฎีการลงโทษที่เป็นการผสมผสานที่เน้นการป้องกัน มาเป็นแนวทางในการปรับใช้ได้ จากเหตุผลดังกล่าว หากศาลใช้ดุลพินิจไม่ลงโทษ เนื่องจากกฎหมายหมดความจำเป็นก็เพราะว่าเป็นการขัดต่อหลักความได้สัดส่วนในความหมายอย่างแคบ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของหลักการคุ้มครองนิติสมบัติในวิถีทางสุดท้าย ส่วนการใช้ดุลพินิจลงโทษน้อยกว่าที่กฎหมายกำหนด หรือกำหนดสภาพบังคับที่เป็นผลร้ายแตกต่างจากที่กฎหมายกำหนดนั้น ใช้กับกรณีที่กฎหมายหมดความจำเป็น เนื่องจากเป็นกรณีของความผิดอาญาเล็กน้อย หรือแม้จะไม่ใช่การกระทำความผิดอาญาเล็กน้อย แต่สามารถใช้มาตรการอื่นที่ไม่ใช่มาตรการทางอาญาแล้วได้ผลในทำนองเดียวกัน ซึ่งเป็นแนวคิดในเรื่องของการคุ้มครองนิติสมบัติในวิถีทางสุดท้าย นอกจากนี้ ยังรวมถึงกรณีของโทษอาญาที่ไม่ได้สัดส่วนกับการกระทำความผิดซึ่งเป็นไปตามแนวคิดในเรื่องโทษอาญาต้องได้สัดส่วนกับการกระทำความผิดด้วย นอกจากนี้ ยังรวมถึงกรณีของความผิดพินัยตามพระราชบัญญัติว่าด้วยปรับเป็นพินัย พ.ศ. 2565 ด้วย