รูปแบบการส่งเสริมพฤติกรรมสุขภาพของพระสงฆ์

บทคัดย่อ

พระสงฆ์เป็นกลุ่มคนที่มีข้อจำกัดในการดูแลสุขภาพของตนเอง จึงได้ทำการวิจัย โดยมีวัตถุประสงค์
เพื่อศึกษาพฤติกรรมสุขภาพของพระสงฆ์ และเพื่อศึกษาปัจจัยที่เกี่ยวกับพฤติกรรมสุขภาพของพระสงฆ์
เป็นการวิจัยแบบสำรวจ (survey research) จากพระสงฆ์ที่มีอายุ 20 ปีขึ้นไป และที่พักในวัด ที่พักสงฆ์
และสำนักสงฆ์ของภาคเหนือ เลือกกลุ่มตัวอย่างโดยการสุ่มตัวอย่างแบบหลายขั้นตอน รวมทั้งสิ้นจำนวน
501 รูป เครื่องมือที่ใช้ในประเมินครั้งนี้คือ แบบสอบถามเกี่ยวกับพฤติกรรมสุขภาพของพระสงฆ์ จำนวน
41 ข้อ วิเคราะห์ข้อมูลด้วย สถิติ ความถี่ และร้อยละ และศึกษาปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับพฤติกรรมสุขภาพของ
พระสงฆ์ด้วยสถิติ Chi-square ผลการวิจัยพบว่า พระสงฆ์ผู้ให้ข้อมูลมีโรคประจำตัว คิดเป็นร้อยละ 35.5
และรักษาอาการเจ็บป่วยแบบแพทย์แผนปัจจุบันมากที่สุด คิดเป็นร้อยละ 58.7 และซื้อยาฉันเอง ร้อยละ
27.9 ข้อมูลพฤติกรรมสุขภาพของพระสงฆ์ พบว่าพระสงฆ์มีพฤติกรรมด้านกิจกรรมกาย ด้านโภชนาการ
ด้านการจัดการความเครียด และด้านความรับผิดชอบต่อสุขภาพระดับปานกลาง มีเพียงด้านสุขภาพอนามัย
ที่มีพฤติกรรมระดับมาก สำหรับการศึกษาปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับพฤติกรรมสุขภาพของพระสงฆ์ พบว่า ปัจจัย
ด้านอายุ และการศึกษาทางโลกมีความเกี่ยวข้องกับพฤติกรรมด้านกิจกรรมทางกายอย่างมีนัยสำคัญทาง
สถิติ (P-value = 0.006-0.019) ปัจจัยด้านอายุ ด้านนิกาย และการศึกษาทางโลก มีความเกี่ยวข้องกับ
พฤติกรรมด้านการจัดการกับความเครียดอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P-value = 0.005-0.024) และปัจจัย
ด้านประเภทวัด ดา้ นจำนวนพรรษา ดา้ นสถานะทางสงฆ ์ และการศึกษาทางโลกมีความเกี่ยวขอ้ งกับพฤติกรรม
ด้านการรับผิดชอบต่อสุขภาพอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P-value = 0.000-0.004) ส่วนปัจจัยด้านประเภทวัด อายุ และการศึกษาทางโลกของพระสงฆ์มีความเกี่ยวข้องกับพฤติกรรมด้านสุขภาพอนามัย (P-value =
0.000-0.002) สำหรับพฤติกรรมด้านโภชนาการ พบว่าปัจจัยด้านประเภทวัด ที่ตั้งของวัด อายุ จำนวน
พรรษา นิกาย สถานะทางสงฆ ์ การศึกษาทางโลก การศึกษาทางสงฆแ์ ละโรคไมมี่ความเกี่ยวขอ้ งกับพฤติกรรม
ด้านโภชนาการ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P-value = 0.089-0.843) การพัฒนารูปแบบการส่งเสริม
สุขภาพพระสงฆ์ เป็นกิจกรรมที่ส่งเสริมสุขภาพพระสงฆ์ 5 ด้าน คือ ด้านการบริโภคอาหาร ด้านออกกำลังกาย
ด้านการจัดการความเครียด ด้านความรับผิดชอบต่อสุขภาพ และด้านการดูแลสุขภาพอนามัยโดยรวม
ซึ่งแต่ละด้านประกอบด้วย กิจกรรมของพระสงฆ์ อุปกรณ์และสถานที่ และผู้ที่รับผิดชอบ
ดำเนินการส่งเสริมสุขภาพ และตรวจสอบด้วยจัดการประชุมอย่างเป็นทางการ (connoisseurship)
เพื่อการวิพากษ์รูปแบบที่จัดทำขึ้น พบว่ารูปแบบการส่งเสริมสุขภาพพระสงฆ์มีความเป็นไปได้ในการนำไปใช้
และไม่ขัดต่อจริยวัตรของพระสงฆ์