ผลกระทบของการท่องเที่ยวเชิงนิเวศต่อชุมชนท้องถิ่น ที่มีความหลากหลายทางชาติพันธุ์: กรณีศึกษาชุมชนบ้านรวมมิตร ตำบลแม่ยาว อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาการเปลี่ยนแปลงด้านสภาพแวดล้อม เศรษฐกิจ สังคม
และวัฒนธรรมอันเป็นผลมาจากการท่องเที่ยวเชิงนิเวศในชุมชนบ้านรวมมิตร ตำบลแม่ยาว อำเภอเมือง
จังหวัดเชียงราย 2) ศึกษาผลกระทบของการท่องเที่ยวเชิงนิเวศที่มีต่อชุมชนบ้านรวมมิตร ตำบลแม่ยาว
อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย และ 3) เสนอแนวทางการลดปัญหาผลกระทบ และแนวทางการพัฒนา
การท่องเที่ยวเชิงนิเวศของชุมชนบ้านรวมมิตรอย่างยั่งยืน ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ผู้ให้ข้อมูลหลัก
เป็นบุคคลสำคัญที่อาศัยอยู่ในชุมชนบ้านรวมมิตรมานานกว่า 10 ปี โดยเลือกแบบเจาะจงจากปราชญ์ชุมชน
หรือกลุ่มผู้นำชุมชน กลุ่มผู้ประกอบการธุรกิจบริการและการท่องเที่ยวในชุมชน และกลุ่มตัวแทนชาวบ้าน
ในชุมชนบา้ นรวมมิตรที่มีความหลากหลายทางชาติพันธุท์ ั้งชนพื้นเมืองและชาวเขาเผา่ ตา่ งๆ ไดแ้ ก ่ กะเหรี่ยง
อาข่า ลาหู่ ม้ง ลีซอ ไทลื้อ ขมุ และลัวะ เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูลคือ แบบสัมภาษณ์และ
แบบสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้เทคนิคการวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) และ
นำเสนอผลการวิเคราะห์ข้อมูลโดยการพรรณนาในภาพรวม ผลการวิจัยสามารถสรุปได้ดังนี้
1. การเปลี่ยนแปลงของชุมชนบ้านรวมมิตร อันเป็นผลมาจากการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ ด้านสภาพ
แวดล้อมพบว่า ชุมชนมีการขยายตัวอย่างรวดเร็ว มีการพัฒนาระบบโครงสร้างพื้นฐาน ระบบคมนาคม
และสิ่งอำนวยความสะดวกต่างๆ ด้านเศรษฐกิจในภาพรวมดีขึ้น ชาวบ้านมีงานทำ มีรายได้ และทางเลือก
ในการประกอบอาชีพ ด้านสังคม มีการเปลี่ยนแปลงแบบก้าวกระโดด ทำให้ชุมชนรักและหวงแหนวัฒนธรรม
ของตนเองลดน้อยลง 

2. ผลกระทบของการท่องเที่ยวเชิงนิเวศที่มีต่อชุมชนบ้านรวมมิตร ด้านสิ่งแวดล้อม พบว่า ก่อให้เกิด
ปัญหาขยะมูลฝอยและสิ่งปฏิกูลต่างๆ ปัญหามลพิษทางอากาศและทางเสียงที่เกิดจากเรือหางยาวรับส่ง
นักท่องเที่ยว ด้านเศรษฐกิจ เกิดปัญหาการกระจายรายได้และการแบ่งปันผลประโยชน์ไม่เป็นธรรม
และโปร่งใส ด้านสังคม เกิดปัญหาความขัดแย้งทางความคิด ปัญหาการมีส่วนร่วมในกิจกรรมของชุมชน
ด้านวัฒนธรรม เกิดการเปลี่ยนแปลงด้านความเชื่อ การแต่งกาย ภาษา และวัฒนธรรมในการอยู่อาศัย
3. แนวทางการลดปัญหาผลกระทบจากการท่องเที่ยวเชิงนิเวศของชุมชนบ้านรวมมิตร ด้านสิ่งแวดล้อม
ควรส่งเสริมความร่วมมือในการอนุรักษ์และรักษาสิ่งแวดล้อมภายในชุมชนแก่นักท่องเที่ยวและผู้ประกอบการ
ด้านเศรษฐกิจ ควรปรับระบบการบริหารงานโดยเน้นการเพิ่มกิจกรรมการสร้างรายได้และแบ่งผลประโยชน์
ตอบแทนให้กับชุมชนอย่างชัดเจน ด้านสังคม ควรเน้นการมีส่วนร่วมของคนในชุมชนทุกชนเผ่าในการ
บริหารจัดการกิจกรรมของชุมชน ด้านวัฒนธรรม ควรส่งเสริมให้ชุมชนเกิดความตระหนักในการร่วมกันสร้าง
ร่วมกันรักษา เพื่อให้คงสภาพความเป็นบ้านรวมมิตรไว้
สำหรับแนวทางการพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงนิเวศของชุมชนบ้านรวมมิตรให้เกิดการพัฒนาอย่างยั่งยืน
ควรสร้างจิตสำนึกที่ดีกับผู้ประกอบการ ให้ความสำคัญกับการมีส่วนร่วมของประชาชนและองค์กรท้องถิ่น
ควรจัดให้มีเครือข่ายการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ โดยเฉพาะหน่วยงานภาครัฐควรส่งเสริมการท่องเที่ยวในชุมชน
เน้นการจัดการท่องเที่ยวภายใต้ปัจจัยที่เอื้ออำนวยเพื่อพัฒนาศักยภาพการท่องเที่ยว และควรส่งเสริมให้มี
การพัฒนาอาชีพ สร้างความเข้าใจในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติแก่ชุมชนให้เป็นมรดกสืบทอดต่อไป