กลยุทธ์การนำผลการประเมินคุณภาพภายนอกไปใช้ยกระดับคุณภาพการศึกษา และเสริมสร้างความรับผิดชอบของสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้เป็นวิจัยแบบผสมผสานมีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพปัจจุบันและสภาพที่พึงประสงค์ 2) วิเคราะห์จุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และภาวะคุกคาม และ 3) พัฒนากลยุทธ์การนำผลการประเมินคุณภาพภายนอกไปใช้ยกระดับคุณภาพการศึกษาและเสริมสร้างความรับผิดชอบของสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน กลุ่มตัวอย่างและผู้ให้ข้อมูล คือ บุคลากรในสถานศึกษา ประกอบด้วย ผู้บริหารสถานศึกษาและครูผู้รับผิดชอบงานประกันคุณภาพการศึกษา จำนวน 658 คน ได้กลุ่มตัวอย่างจากการกำหนดขนาดของกลุ่มตัวอย่าง ตามตารางสำเร็จรูปของทาโร ยามาเน่ (Yamane Taro, 1967) และทำการสุ่มแบบหลายขั้นตอน (Multi-stage Sampling) แยกตามจังหวัด เขตพื้นที่การศึกษา และทำการสุ่มรายชื่อโรงเรียน แบ่งเป็นสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา จำนวน 356 คน และสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา จำนวน 302 คน เครื่องมือการวิจัย ได้แก่ แบบสอบถามและแบบประเมินกลยุทธ์ แบบสอบถามมีค่าดัชนี ความสอดคล้องของข้อคำถามอยู่ระหว่าง 0.80 – 1.00 และค่าความเที่ยงของสภาพปัจจุบันของการนำผลการประกันคุณภาพภายนอกไปใช้ยกระดับคุณภาพการศึกษาและเสริมสร้างความรับผิดชอบของสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน เท่ากับ .996 และสภาพที่พึงประสงค์ของการนำผลการประกันคุณภาพภายนอกไปใช้ยกระดับคุณภาพการศึกษาและเสริมสร้างความรับผิดชอบของสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน เท่ากับ .992 เก็บรวบรวมข้อมูลเชิงปริมาณด้วยแบบสอบถาม และเก็บข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยการประชุมสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยค่าความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน และค่าดัชนีลำดับความสำคัญของความต้องการจำเป็น (PNI_Modified) วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัย พบว่า
1) สภาพปัจจุบันและสภาพที่พึงประสงค์ของการนำผลการประเมินคุณภาพภายนอกไปใช้ยกระดับคุณภาพการศึกษาและเสริมสร้างความรับผิดชอบของสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน 1.1) สถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา (1) ด้านสภาพแวดล้อมภายในของการนำไปใช้ยกระดับคุณภาพการศึกษาโดยภาพรวมสภาพปัจจุบันและสภาพที่พึงประสงค์อยู่ในระดับมาก และการนำไปใช้เสริมสร้างความรับผิดชอบ โดยภาพรวมมีสภาพปัจจุบันอยู่ในระดับปานกลาง และสภาพที่พึงประสงค์อยู่ในระดับมาก (2) สภาพแวดล้อมภายนอกของการนำไปใช้ยกระดับคุณภาพการศึกษา โดยภาพรวมสภาพปัจจุบันอยู่ในระดับปานกลาง และสภาพที่พึงประสงค์อยู่ในระดับมาก และการนำไปใช้เสริมสร้างความรับผิดชอบ โดยภาพรวมมีสภาพปัจจุบันอยู่ในระดับปานกลาง และสภาพที่พึงประสงค์อยู่ในระดับมาก 1.2) สถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา (1) สภาพแวดล้อมภายในของการนำไปใช้ยกระดับคุณภาพการศึกษา โดยภาพรวมสภาพปัจจุบันอยู่ในระดับปานกลาง และสภาพที่พึงประสงค์อยู่ในระดับมาก และการนำไปใช้เสริมสร้างความรับผิดชอบ โดยภาพรวมมีสภาพปัจจุบันอยู่ในระดับมาก และสภาพที่พึงประสงค์อยู่ในระดับมากที่สุด (2) สภาพแวดล้อมภายนอกของการนำไปใช้ยกระดับคุณภาพการศึกษา โดยภาพรวมสภาพปัจจุบันอยู่ในระดับปานกลาง และสภาพที่พึงประสงค์อยู่ในระดับมาก และการนำไปใช้เสริมสร้างความรับผิดชอบ โดยภาพรวมมีสภาพปัจจุบันและสภาพที่พึงประสงค์อยู่ในระดับมาก 1.3) ลำดับความสำคัญของความต้องการจำเป็นของการนำไปใช้ยกระดับคุณภาพการศึกษา สถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา พบว่า (1) สภาพแวดล้อมภายใน เรียงลำดับได้ดังนี้ ผลลัพธ์การเรียนรู้ การพัฒนาคุณภาพการจัดการเรียนรู้ และการพัฒนาคุณภาพการบริหารจัดการสถานศึกษา (2) สภาพแวดล้อมภายนอก เรียงลำดับได้ดังนี้ ปัจจัยทางด้านเทคโนโลยี ปัจจัยทางด้านสังคม ปัจจัยทางด้านการเมืองและนโยบายของรัฐ และปัจจัยทางด้านเศรษฐกิจ 1.4) ลำดับความสำคัญของความต้องการจำเป็นของการนำไปใช้เสริมสร้างความรับผิดชอบของสถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา พบว่า (1) สภาพแวดล้อมภายใน เรียงลำดับได้ดังนี้ การพัฒนาคุณภาพการบริหารจัดการสถานศึกษา ผลลัพธ์การเรียนรู้ และการพัฒนาคุณภาพการจัดการเรียนรู้ (2) สภาพแวดล้อมภายนอก เรียงลำดับได้ดังนี้ ปัจจัยทางด้านการเมืองและนโยบายของรัฐ ปัจจัยทางด้านเศรษฐกิจ ปัจจัยทางด้านสังคม และปัจจัยทางด้านเทคโนโลยี 1.5) ลำดับความสำคัญของความต้องการจำเป็นของการนำไปใช้ยกระดับคุณภาพการศึกษา สถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา พบว่า (1) สภาพแวดล้อมภายใน เรียงลำดับได้ดังนี้ ผลลัพธ์การเรียนรู้ การพัฒนาคุณภาพการจัดการเรียนรู้ การพัฒนาคุณภาพการบริหารจัดการสถานศึกษา (2) สภาพแวดล้อมภายนอก ปัจจัยทางด้านการเมืองและนโยบายของรัฐ ปัจจัยทางด้านเศรษฐกิจ ปัจจัยทางด้านสังคม และปัจจัยทางด้านเทคโนโลยี
1.6) ลำดับความสำคัญของความต้องการจำเป็นของการนำไปใช้เสริมสร้างความรับผิดชอบของสถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา พบว่า (1) สภาพแวดล้อมภายใน เรียงลำดับได้ดังนี้ การพัฒนาคุณภาพการจัดการเรียนรู้ ผลลัพธ์การเรียนรู้ และการพัฒนาคุณภาพการบริหารจัดการสถานศึกษา
(2) สภาพแวดล้อมภายนอก เรียงลำดับได้ดังนี้ ปัจจัยทางด้านเทคโนโลยี ปัจจัยทางด้านการเมืองและนโยบายของรัฐ ปัจจัยทางด้านเศรษฐกิจ และปัจจัยทางด้านสังคม 2) จุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และภาวะคุกคาม การนำผลการประเมินคุณภาพภายนอกไปใช้ยกระดับคุณภาพการศึกษาและเสริมสร้างความรับผิดชอบของสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน พบว่า 2.1) สถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา
(1) การนำไปใช้ยกระดับคุณภาพการศึกษา พบว่า ด้านการพัฒนาคุณภาพการบริหารจัดการสถานศึกษา และด้านการพัฒนาคุณภาพการจัดการเรียนรู้ เป็นจุดแข็ง ส่วนด้านผลลัพธ์การเรียนรู้ เป็นจุดอ่อน ปัจจัยทางด้านเศรษฐกิจ และปัจจัยทางด้านการเมืองและนโยบายของรัฐ เป็นโอกาส ปัจจัยทางด้านสังคม และปัจจัยทางด้านเทคโนโลยี เป็นภาวะคุกคาม (2) การนำไปใช้เสริมสร้างความรับผิดชอบ พบว่า ด้านผลลัพธ์การเรียนรู้ และด้านการพัฒนาคุณภาพการจัดการเรียนรู้ เป็นจุดแข็ง ส่วนด้านการพัฒนาคุณภาพการบริหารจัดการสถานศึกษาเป็นจุดอ่อน ปัจจัยทางด้านเทคโนโลยี เป็นโอกาส ปัจจัยทางด้านการเมืองและนโยบายของรัฐ ปัจจัยทางด้านเศรษฐกิจ และปัจจัยทางด้านสังคม เป็นภาวะคุกคาม 2.2) สถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา (1) การนำไปใช้ยกระดับคุณภาพการศึกษา พบว่า ด้านการพัฒนาคุณภาพการบริหารจัดการสถานศึกษา และด้านการพัฒนาคุณภาพการจัดการเรียนรู้ เป็นจุดแข็ง ด้านผลลัพธ์การเรียนรู้เป็นจุดอ่อน ปัจจัยทางด้านเศรษฐกิจ ปัจจัยทางด้านสังคม และปัจจัยทางด้านเทคโนโลยี เป็นโอกาส ปัจจัยทางด้านการเมืองและนโยบายของรัฐ เป็นภาวะคุกคาม (2) การนำไปใช้เสริมสร้างความรับผิดชอบ พบว่า ด้านการพัฒนาคุณภาพการบริหารจัดการสถานศึกษาเป็นจุดแข็ง ด้านผลลัพธ์การเรียนรู้ และด้านการพัฒนาคุณภาพการจัดการเรียนรู้ เป็นจุดอ่อน ปัจจัยทางด้านการเมืองและนโยบายของรัฐ ปัจจัยทางด้านเศรษฐกิจ และปัจจัยทางด้านสังคมเป็นโอกาส ปัจจัยทางด้านเทคโนโลยีเป็นภาวะคุกคาม 3) กลยุทธ์การนำผลการประเมินคุณภาพภายนอกไปใช้ยกระดับคุณภาพการศึกษาและเสริมสร้างความรับผิดชอบของสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน พบว่า ทั้งหมดประกอบด้วย 3 กลยุทธ์หลัก 34 กลยุทธ์รอง และ 90 วิธีดำเนินการ