แนวทางการบริโภคอาหารเพื่อสร้างสันติสุขตามหลักพระพุทธศาสนา

บทคัดย่อ

          บทความวิจัย เรื่อง “แนวทางการบริโภคอาหารเพื่อสร้างสันติสุขตามหลักพระพุทธศาสนา” มีวัตถุประสงค์การวิจัย คือ (๑) เพื่อศึกษาการบริโภคอาหารในพระพุทธศาสนาและศาสตร์สมัยใหม่ (๒) เพื่อศึกษาการบริโภคอาหารเพื่อสร้างสันติสุขตามหลักพระพุทธศาสนาและศาสตร์สมัยใหม่ และ (๓) เพื่อเสนอแนวทางในการบริโภคอาหารเพื่อสร้างสันติสุขตามหลักพระพุทธศาสนา โดยศึกษาด้วยระเบียบการวิจัยแบบการวิจัยเชิงเอกสาร มีเก็บรวบรวมข้อมูลจากหลักฐานในคัมภีร์พระไตรปิฎกและอรรถกถา รวมถึงเอกสารที่เกี่ยวข้อง ทำการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงตรรกะและนำเสนอข้อมูลเชิงพรรณนา

          ผลการวิจัยพบว่า การแสวงหาอาหารเพื่อบริโภคตามความต้องการที่ไม่เคยพอนั้นเป็นสาเหตุของความทุกข์ใจ โรคและปัญหาอื่น ๆ พระพุทธศาสนาใช้จริยธรรมควบคุมตัณหาทั้งอาหารกายและอาหารใจ ส่วนศาสตร์สมัยใหม่ใช้ประเพณีในสังคมการปกครองและกฎหมายควบคุมความต้องการของคนในสังคม เกิดการประสานความร่วมมือของศาสนากับรัฐเพื่อสร้างความสามัคคีในชุมชนและคุ้มครองสิทธิในทรัพย์สินส่วนบุคคล ทำให้คนในสังคมอยู่ร่วมกันได้อย่างสงบ การบริโภคอาหารเพื่อสร้างสันติสุขตามหลักพระพุทธศาสนาให้เริ่มจากการพัฒนาตนเองก่อน คือ แสวงหาอาหารโดยสัมมาอาชีวะ บริโภคอาหารโดยความไม่ประมาท ภิกษุมุ่งทำความเพียรเพื่ออริยมรรค คฤหัสถ์ให้รักษาศีลทำหน้าที่เพื่อเลี้ยงตนและครอบครัว ส่วนการบริโภคเพื่อสร้างสันติสุขตามศาสตร์สมัยใหม่ อาศัยความร่วมมือกันของสังคมโลก ภายใต้กติกาที่ทุกฝ่ายยอมรับได้ มีความยุติธรรม มีความเสมอภาพ มีความเคารพในสิทธิและเสรีภาพ เพื่อขจัดความขัดแย้งต่าง ๆ และพัฒนาให้ทุกคนมีอาชีพมีรายได้หลุดพ้นจากความยากจนอดอยาก องค์ความรู้ที่ได้จากการวิจัยเรื่อง “แนวทางการบริโภคอาหารเพื่อสร้างสันติสุขตามหลักพระพุทธศาสนา” คือ โมเดล “คิด-พอ-ดี-ว่าง” ประกอบด้วย ๓ ส่วน ได้แก่ หลักธรรม หลักปฏิบัติ และผลลัพธ์ โมเดลนี้เป็นการนำหลักธรรม ๔ ประการ (๑) โยนิโสมนสิการ “คิด” คือ การคิดโดยแยบคาย แสวงหาโดยอาชีพสุจริต เลือกบริโภคด้วยคุณค่าแท้ (๒) โภชเนมัตตัญญุตา “พอ” คือ สะสมพอประมาณ, บริโภคพอดีแก่ร่างกาย (๓) เมตตา “ดี” คือ ความมีใจดีไม่โกรธ หวังให้เกิดสุขแก่ตนและผู้อื่น รู้จักแบ่งปันช่วยเหลือพึ่งพากัน (๔) อุเบกขา “ว่าง” คือ การพัฒนาจิตใจ รู้จักปล่อยวาง ว่างจากความยินดียินร้าย ว่างจากความเห็นแก่ตัว นำมาประยุกต์ใช้ในกระบวนการแสวงหาอาหาร กระบวนการบริโภคอาหาร กระบวนการจัดการอาหาร และกระบวนการพัฒนาจิตใจ เรียกว่า หลักปฏิบัติ ๔ เพื่อให้เกิดสันติสุขแก่ตนเอง สันติสุขแก่ครอบครัว สันติสุขแก่ชุมชนหรือสังคม และสันติสุขแก่ธรรมชาติ เรียกว่า ผลลัพธ์ ๔