สังวรรณนา : วิธีอธิบายความธรรมบทอรรถกถาและธรรมบทมหาฎีกา

บทคัดย่อ

     บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของดุษฎีนิพนธ์เรื่อง “สังวรรณนา : วิธีการอธิบายความธรรมบทอรรถกถาและธรรมบทมหาฎีกา” มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาพัฒนาการเรื่องสังวรรณนาในคัมภีร์พระพุทธศาสนา เพื่อศึกษาประเภทสังวรรณนาในวรรณคดีบาลียุคอังวะของพม่า เพื่อศึกษาวิเคราะห์อธิบายความสังวรรณนาในธรรมบทอรรถกถาและธรรมบทมหาฎีกา ผลการวิจัยพบว่า สมัยพุทธกาล พระพุทธเจ้าและพระสาวกได้อธิบายความสังวรรณนาบทบาฬีไว้ด้วยพระองค์เอง ต่อมาประมาณพุทธศตวรรษที่ ๙-๑๐ พระพุทธโฆสาจารย์ได้อธิบายความบทบาฬีไว้ ในพุทธศตวรรษที่ ๑๔-๑๘ พระฎีกาจารย์ได้อธิบายความแห่งอรรถกถาบาฬีนั้นๆ ไว้ สังวรรณนานี้ มี ๒ ประเภท คือ (๑) อธิบายความของบททั่วไป ๓ ประการ คือ อุลลิงคสังวรรณนา คือ อธิบายความของบทโดยประกอบด้วย อิติ ศัพท์ที่บทตั้ง, วุตติสังวรรณนา คือ อธิบายความของบทแบบต่อเนื่องกันไป, สัมพันธสังวรรณนา คือ อธิบายความของบทแบบเชื่อมสัมพันธ์บท (๒) อธิบายความบท ๔ บท คือ อธิบายความบทนาม อธิบายความบทอุปสัค อธิบายความบทนิบาต และอธิบายความบทอาขยาต