การบูรณาการหลักพุทธธรรมในการให้การปรึกษาแก่นักเรียนเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน

บทคัดย่อ

     บทความนี้เป็นการบูรณาการหลักพุทธธรรมในการให้การปรึกษาแก่นักเรียน โดยศึกษาแนวคิดตามหลักจิตวิทยาและหลักพุทธธรรม นำมาบูรณาการเพื่อให้ได้รูปแบบในการให้การปรึกษาแบบใหม่เพื่อการพัฒนานักเรียนอย่างรอบด้าน ทั้งด้านพฤติกรรม ด้านจิตใจ และด้านปัญญา ซึ่งเป็นการพัฒนาที่ทำให้เกิดดุลยภาพ และความยั่งยืนโดยมีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ ๑) ศึกษาแนวคิดทฤษฎีตามหลักจิตวิทยาที่เกี่ยวข้องในการให้การปรึกษาแก่นักเรียน ๒) ศึกษาหลักธรรมและพุทธวิธีที่นำมาประยุกต์ใช้ในการให้การปรึกษาแก่นักเรียน ๓) เสนอรูปแบบการบูรณาการหลักพุทธธรรมในการให้การปรึกษาแก่นักเรียนเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน ใช้วิธีการศึกษาข้อมูล ๓ ส่วนคือ ๑) จากคัมภีร์พระพุทธศาสนาและจิตวิทยาที่เกี่ยวข้องในการให้การปรึกษาแก่นักเรียน, ๒) จากการสัมภาษณ์เชิงลึกผู้ทรงคุณวุฒิ ๑๒ ท่าน เพื่อวิเคราะห์สาเหตุหาแนวทางแก้ปัญหา และร่างรูปแบบ, และ ๓) จากการสนทนากลุ่มเฉพาะ

     ผลการวิจัยพบว่า รูปแบบการให้การปรึกษาแก่นักเรียนแบบใหม่นี้ มีองค์ประกอบที่สำคัญในการให้การปรึกษา ๔ ส่วน คือ ๑) ผู้รับการปรึกษา (นักเรียน) ควรมีหลักอิทธิบาท ๔ และโยนิโสมนสิการ ๒) ผู้ให้การปรึกษา (ครู) ควรมีคุณธรรมสำคัญ คือ พรหมวิหาร ๔ และกัลยาณมิตร รวมทั้งมีความสามารถในการใช้เทคนิคกระบวนการปรึกษา ๙ ขั้น แก่นักเรียน, ๓) เทคนิคกระบวนการปรึกษา จากการบูรณาการเทคนิคการให้การปรึกษาของ คาร์ล แรนซัม โรเจอร์ส ๗ ขั้น ร่วมกับพุทธลีลาการสอน ๔ และหลักไตรสิกขา ได้เป็นเทคนิคกระบวนการให้การปรึกษาแก่นักเรียน ๙ ขั้น คือ สะกิดใจ, ให้ความคุ้นเคย, ละเลยจุดบกพร่อง, ลองเอาทุกข์เขามาใส่ใจเรา, บอกเล่าให้ความรู้สึก, ฝึกจิตให้แกล้วกล้า, แสวงหาแนวทาง, ปฏิบัติอย่างเลื่อมใส และพึ่งตนได้อย่างยั่งยืน, และ ๔) การประเมินผลการให้การปรึกษาด้วยหลักภาวนา ๔ ได้แก่ สังเกตด้านพฤติกรรม, วินัย (ศีล), ด้านจิตใจ (สมาธิ), และด้านปัญญา มีความสามารถในการคิด สู่การพัฒนานักเรียนรอบด้าน คือ เข้าใจตนเอง สังคมและสิ่งแวดล้อมตามความเป็นจริง และสามารถแก้ไขปัญหาได้ด้วยตนเอง ปรับตัวอยู่ร่วมกับสังคมและสิ่งแวดล้อมได้อย่างมีความสุข