วิเคราะห์ ‘คำเว่า’ ของคนอีสานผ่านบทผะหยา

บทคัดย่อ

    บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์คำเว่าหรือคำพูดที่เป็นบทผะหยา ซึ่งบอกเล่าถึงความคิด ความเชื่อและความเข้าใจของคนอีสาน โดยนำไปวิเคราะห์ผ่านด่านทั้งเก้าที่สินไซได้ประสบในระหว่างออกเดินป่า เมื่อนำคำว่าสินไซไปวิเคราะห์ผ่านทัศนะทางพุทธปรัชญาแล้ว สรุปสาระสำคัญในเชิงความคิดได้ว่า ‘สินไซ’ เป็นคำเว่าหรือคำเรียกขานที่ใช้เรียกบุรุษผู้เป็นนักสู้ยอดกตัญญู ผู้ดำเนินชีวิตและใช้ชีวิตอย่างมีสติ เป็นธรรมดาอยู่เองเมื่อคนเราพอตัดสินใจทำอะไรสักอย่าง ความยุ่งยากและความลำบากมักจะเกิดพร้อมกับการตัดสินใจนั้นในทันที ในขณะชีวิตดำเนินไปอารมณ์ความรู้สึกฝ่ายต่ำท่านเปรียบดั่งด่านเทพกินรี ด่านนารีผล (ตัวแทนกามารมณ์) จะมารบกวนอยู่เสมอ แต่เพราะสินไซมีสติสัมปชัญญะคอยกำกับการดำเนินชีวิตและการใช้ชีวิต โดยการคอยตัด(สิน)อำนาจฝ่ายต่ำออกจากใจ ส่วนยักษ์กุมภัณฑ์ถูกฆ่าตายก็เพราะเผลอใจต่ออำนาจฝ่ายต่ำ มีคำพูดที่แหลมคมสนับสนุนว่า สิ่งที่เกิดกับชีวิตก็เรานั่นแหละเป็นผู้ก่อ คนอื่นก่อได้แต่ไม่เท่ากับเราเป็นผู้ก่อมันขึ้นมาด้วยตัวของเราเอง ดูยักษ์กุมภัณฑ์เป็นตัวอย่าง