ถอดบทเรียนการมีส่วนร่วมของประชาชนในโครงการแก้ไขปัญหา ความยากจนตามแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียง พื้นที่ตำบลในเมือง อำเภอเวียงเก่า จังหวัดขอนแก่น

บทคัดย่อ

     “ความยากจน” เป็นหนึ่งในปัญหาสำคัญที่สังคมไทยประสบพบเจอมาอย่างยาวนาน โดยเฉพาะอย่างยิ่งภายในภูมิภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย ซึ่งมีอัตราของคนยากจนโดยเฉลี่ยปรากฏชัดมากที่สุดเมื่อเปรียบเทียบกับภูมิภาคอื่นๆ ของประเทศ อย่างไรก็ตาม การแก้ไขปัญหาดังกล่าวจะดำเนินการเพียงแค่ภาครัฐฝ่ายเดียวย่อมไม่บังเกิดผลสำเร็จ จากประเด็นที่กล่าวมา มหาวิทยาลัยขอนแก่น ซึ่งเป็นสถาบันการศึกษาภายในภูมิภาคที่มีองค์ความรู้จากศาสตร์ต่างๆ อย่างสหวิทยาการ ได้เล็งเห็นปัญหาความไม่เป็นธรรมของสังคมที่เกิดขึ้น จึงได้จัดทำ“โครงการแก้ไขปัญหาความยากจนตามแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียง” ขึ้นมา เพื่อตอบโจทย์สังคม ภายใต้ร่มเงาใหญ่ของ “โครงการแก้ไขปัญหาสาธารณสุขและการศึกษาในภาคตะวันออกเฉียงเหนือเพื่อลดความเหลื่อมล้ำทางสังคม” ที่ได้มีการจัดทำว้เป็นโครงการหลัก อย่างไรก็ดี การดำเนินโครงการจะประสบความสำเร็จหรือไม่นั้นย่อมขึ้นอยู่กับการมีส่วนร่วมของภาคประชาชนเป็นสำคัญ ดังนั้น บทความวิจัยเรื่องนี้ จึงมีวัตถุประสงค์สำคัญเพื่อศึกษารูปแบบการมีส่วนร่วมของประชาชนและศึกษาลักษณะของอิทธิพลที่ส่งผลต่อการเข้ามามีส่วนร่วมของประชาชนในโครงการแก้ไขปัญหาความยากจนตามแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียง พื้นที่ตำบลในเมือง อำเภอเวียงเก่า จังหวัดขอนแก่น ซึ่งใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยเก็บรวบรวมข้อมูลจากเอกสารวิชาการต่างๆ การลงพื้นที่สัมภาษณ์เชิงลึก และสังเกตการณ์อย่างมีส่วนร่วมพร้อมกับประชาชนกลุ่มเป้าหมายที่เข้าร่วมในโครงการ

     ผลการศึกษา พบว่า รูปแบบการมีส่วนร่วมของประชาชน แบ่งออกเป็น ๓ ลักษณะ ดังนี้ ๑) การเข้าร่วมโดยไม่มีเงื่อนไข ๒) การเข้าร่วมโดยผ่านการคัดเลือกจากหน่วยงานที่รับผิดชอบในแต่ละ ยุทธศาสตร์ ๓) การเข้าร่วมจากการชี้นำของผู้บริหารท้องถิ่นและผู้นำชุมชน สำหรับลักษณะของอิทธิพล ที่ส่งผลต่อการเข้ามามีส่วนร่วมของประชาชน วิเคราะห์ออกมาได้ ๓ ประการ คือ ๑) การเผชิญหน้ากับ ปัญหาความยากจนของประชาชนในท้องถิ่น ๒) กระบวนทัศน์ของประชาชนในการพึ่งพาความช่วยเหลือ จากบริบทภายนอกอยู่เป็นนิจ ๓) การสร้างมโนทัศน์และความเชื่อมั่นในโครงการของผู้บริหารท้องถิ่นและ ผู้นำชุมชน