แนวคิดปัจเจกนิยมในพุทธปรัชญาเถรวาท

บทคัดย่อ

ดุษฎีนิพนธ์นี้เป็นการศึกษาแนวคิดปัจเจกนิยมในพุทธปรัชญาเถรวาท โดยมีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ (๑) เพื่อศึกษาแนวคิดปัจเจกนิยมในปรัชญาอัตถิภาวนิยม (๒) เพื่อศึกษาแนวคิดปัจเจกนิยมในพุทธปรัชญาเถรวาท (๓) เพื่อวิเคราะห์แนวคิดปัจเจกนิยมในพุทธปรัชญาเถรวาท โดยเป็นการศึกษาเชิงเอกสาร

              จากการศึกษาพบว่า แนวคิดปัจเจกนิยมในปรัชญาอัตถิภาวนิยมกล่าวถึงการมีเสรีภาพและความรับผิดชอบในการเลือกที่จะยอมรับหรือปฏิเสธต่อปรากฏการณ์ของชีวิตที่มนุษย์ต้องเผชิญหน้าด้วยความเป็นตัวของตัวเองโดยการยอมรับผลที่เกิดขึ้นแก่ตนเองและสังคม ส่วนปัจเจกนิยมในพุทธปรัชญาเถรวาทกล่าวถึงคุณลักษณะเฉพาะของความเป็นมนุษย์ที่แต่ละบุคคลจะมีความสามารถปฏิบัติเพื่อแสวงหาความจริงของชีวิตตามแนวคิดและวิถีของตนเอง ในการพัฒนาความเป็นอิสระทางจิตที่ไม่ยึดมั่นถือมั่นในวัตถุและรู้เท่าทันความเป็นจริงของชีวิตและสังคมแบบมีปฏิสัมพันธ์อย่างสอดคล้องซึ่งกันและกัน

              จากการวิเคราะห์แนวคิดทั้งสองพบว่า แนวคิดปัจเจกนิยมในปรัชญาอัตถิภาวนิยมมีความเข้มข้นในด้านความมีเสรีภาพโดยไม่สนใจผู้อื่น ซึ่งต่างจากปัจเจกนิยมพุทธปรัชญาเถรวาท เป็นปัจเจกนิยมที่แสดงถึงการพัฒนาตนเองและพร้อมที่จะช่วยเหลือคนอื่น โดยอยู่ร่วมกันอย่างเข้าใจตนเอง และเข้าใจผู้อื่นด้วย และพร้อมเข้าใจธรรมชาติของมนุษย์อันเป็นการพัฒนาความเป็นปัจเจกนิยมโดยรวม