วิเคราะห์พุทธจริยศาสตร์ในวรรณกรรมสินไซ

บทคัดย่อ

การวิจัยเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ ได้แก่ เพื่อปัญหาจริยธรรมและการประพฤติปฏิบัติในเชิงความสัมพันธ์อันดีงามในวรรณกรรมสินไซ เพื่อศึกษาพุทธจริยศาสตร์ในวรรณกรรมสินไซ และเพื่อศึกษาวิเคราะห์เกณฑ์วินิจฉัยและเป้าหมายจริยธรรมของวรรณกรรมสินไซ และเป็นการวิจัยเอกสาร ด้วยการศึกษาหนังสือสินไซฉบับใบลาน เมืองขอนแก่น ปี ๒๕๕๙ คัดลอกโดยบุญเกิด พิมพ์วรเมธากุล และคณะ เป็นหนังสือหลัก ส่วนหนังสือสินไซฉบับอื่นๆ เป็นหนังสือรอง และใช้วิธีการศึกษาด้วยการตีความ วิเคราะห์ด้วยการใช้เหตุผลและให้เหตุผล และสังเคราะห์ข้อมูลออกเป็นความรู้ความเข้าใจใหม่  แล้วนำเสนอผลการวิจัยด้วยการพรรณนาเชิงวิเคราะห์

          ผลการวิจัยพบว่า ปัญหาจริยธรรมในวรรณกรรมสินไซเป็นปัญหาเกี่ยวกับการลักขโมย การมีภรรยาหลาย การใช้คุณไสย์ การผิดประเวณี ส่วนการประพฤติปฏิบัติต่อกันในเชิงความสัมพันธ์อันดีงามมี ๒ ระดับ คือ ระดับครอบครัวและระดับเครือญาติ  การอธิบายปัญหาจริยธรรมดังกล่าวใช้ศาสตร์ที่ชื่อพุทธจริยศาสตร์ ซึ่งเป็นระบบความรู้ทางพุทธศาสนาที่ว่าด้วยความประพฤติหรือกิริยาที่ควรประพฤติ โดยอยู่ภายใต้กรอบศีลธรรมได้บอกล่าว (ไขความ) ถึงศีลห้า ธรรมขั้นศีลหรือธรรมคือศีล และหลักธรรมในพุทธศาสนา ได้แก่ เรื่องทุกข์ กามตัณหา กรรมเก่า ภายใต้กรอบคุณธรรมได้บอกกล่าวถึงทศพิธราชธรรม มรรคแปด และคติธรรมที่เกี่ยวกับการปกครองบ้านเมือง และภายใต้กรอบจริยธรรมได้บอกกล่าวถึงจริยธรรมที่พึงประสงค์และจริยธรรมที่ไม่พึงประสงค์

          เกณฑ์วินิจฉัยจริยธรรมมี ๒ ประการ คือ (๑) เกณฑ์หลักเป็นเกณฑ์ที่ถือเอาตามหลักการในพุทธศาสนา คือ เจตนาซึ่งเป็นความจงใจ ตั้งใจและมุ่งหมายในการกระทำสิ่งต่างๆ ทั้งที่เป็นกุศลคือความดีหรือสิ่งดีงาม และที่เป็นอกุศลคือความไม่ดีหรือความชั่ว หรือเรียกว่าเกณฑ์ตามหลักกรรมนิยาม (๒) เกณฑ์ร่วมหรือเกณฑ์รองเป็นเกณฑ์ที่ถือเอาหลักมโนธรรมซึ่งเป็นความรู้สึกผิดชอบชั่วดี รู้ว่าอะไรควรทำอะไรไม่ควรทำ และมติของท่านผู้รู้หมายเอาคนมีปัญญาที่เฝ้าคอยกำกับควบคุมการกระทำการแสดงออกของคนในชุมชน ส่วนเป้าหมายของการกระทำในวรรณกรรมสินไซคือการปิดป้องช่องว่างระหว่างตนเองกับบุคคลผู้เกี่ยวข้องและเป็นที่รักมีมารดา บิดา บุตร ธิดา เป็นต้น