การพัฒนาภาวะผู้นำกับความฉลาดทางอารมณ์ของผู้บริหารตามแนวพระพุทธศาสนา

บทคัดย่อ

     ในการบริหารองค์กร บุคคลที่สำคัญที่สุดในการผลักดันองค์กรสู่ความสำเร็จดังกล่าวคือ ผู้บริหาร โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้บริหารที่สามารถใช้ทั้งความคิด สติปัญญา เพื่อแก้ไขปัญหา นับว่าเป็นผู้ที่มีความฉลาดทางอารมณ์

            ความฉลาดทางอารมณ์ในทางพระพุทธศาสนานั้นมีฐานอยู่ที่สติ ทำให้รู้จักตนเอง ตรวจสอบตนเอง ควบคุมตนเอง พร้อมทั้งสามารถที่จะพัฒนาคุณสมบัติของจิตที่เป็นฝ่ายกุศลให้แสดงออกมาปฏิบัติการได้อย่างถูกต้องและเหมาะสมในแต่ละเหตุการณ์ ความฉลาดทางอารมณ์ที่ทำให้ผู้บริหารและทุกคนในองค์กรทำงานได้อย่างราบรื่นและประสบความสำเร็จด้วยการพัฒนาความฉลาดทางอารมณ์ตามหลักไตรสิกขา คือ ๑) การพัฒนาทางกาย เพื่อให้ร่างกายแข็งแรง มีบุคลิกลักษณะที่สง่างาม หน้าตาผ่องใส สามารถปฏิบัติงานได้อย่างดี ด้วยวิธีการประพฤติปฏิบัติตามศีลห้า ๒) การพัฒนาทางจิต เพื่อให้จิตมีสมาธิ เมื่อจิตมีสมาธิ สติสัมปชัญญะก็มีมากขึ้น ผู้บริหารสามารถคิด พิจารณา ในการวางแผนปฏิบัติงานตลอดถึงแก้ไขปัญหาอุปสรรคได้อย่างง่ายดาย ด้วยวิธีพิจารณาถึงหลักสามัญลักษณะ กอร์ปด้วย อนิจจัง เป็นภาวะไม่คงที่ ไม่แน่นอน ไม่ถาวรของสรรพสิ่ง เช่น ปัญหาของตนและองค์กร ซึ่งผู้บริหารจะต้องรู้และเข้าใจพร้อมแก้ไขได้ ทุกขัง เป็นความไม่คงทนต่อสภาพเดิม เช่น คนในองค์กรและองค์กรต้องเผชิญกับปัญหาเศรษฐกิจยุคโควิด ทั้งผู้บริหารและทุกคนในองค์กรต้องยอมรับและพร้อมที่จะแก้ไขปัญหาไปด้วยกัน อนัตตา เป็นความไม่ใช่ตัวตนที่แท้จริง เช่น องค์กรอาจถูกปิดกิจการไป หรือคนในองค์กรถูกเลิกจ้าง หรือเปลี่ยนแปลงโยกย้ายไปที่อื่น ผู้บริหารจะต้องรู้จักการสร้างมนุษยสัมพันธ์ รู้จักอดทน อดกลั้น และสร้างขวัญกำลังใจให้กับพนักงาน ผู้บริหารที่ได้รับการฝึกพัฒนาจิตจนมีสมาธิแกร่งกล้าจนมีทัศนวิสัยที่ดีต่อองค์กร จะเป็นผู้ที่มีความฉลาด รู้เท่าทันสภาวการณ์ที่จะเกิดขึ้นทั้งหมดและพร้อมที่จะแก้ไขปัญหาให้ลุล่วงไปได้ การฝึกฝนทัศนวิสัยนี้ เป็นกระบวนการพัฒนาตามหลักไตรสิกขา คือ การฝึกอบรมด้านความประพฤติ เรียกว่า อธิสีลสิกขา การฝึกอบรมด้านจิตใจ เรียกว่า อธิจิตตสิกขา และการฝึกอบรมทางปัญญา เรียก อธิปัญญาสิกขา