รูปแบบการบริหารจัดการหนี้สินครัวเรือนแบบมีส่วนร่วม ตามแนวคิดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงตำบลวังหมัน อำเภอวัดสิงห์ จังหวัดชัยนาท

บทคัดย่อ

          การวิจัยนี้ครั้งมีวัตถุประสงค์ (๑) เพื่อศึกษาสถานการณ์เกี่ยวกับหนี้สินครัวเรือนภาคเกษตรกรรมของชุมชนตำบลวังหมัน อำเภอวัดสิงห์ จังหวัดชัยนาท (๒) เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเกิดหนี้สินครัวเรือนภาคเกษตรกรรม ของชุมชนตำบลวังหมัน อำเภอวัดสิงห์ จังหวัดชัยนาท (๓) เพื่อศึกษารูปแบบการบริหารจัดการหนี้ครัวเรือนภาคเกษตรกรรม แบบมีส่วนร่วมของชุมชนตำบลวังหมัน อำเภอวัดสิงห์ จังหวัดชัยนาท การศึกษานี้ เป็นการวิจัยแบบมีส่วนร่วม โดยการเก็บรวบรวมข้อมูลทั้งเชิงคุณภาพ จากการสัมภาษณ์ การสัมมนากลุ่ม และเปิดเวทีประชาคม กลุ่มเป้าหมาย ได้แก่ ผู้นำชุมชน สมาชิกชุมชน และบุคคลผู้เกี่ยวข้อง จำนวน ๒0 คน โดยวิเคราะห์ข้อมูลด้วยเทคนิควิธีการวิจัยเชิงคุณาภาพ ด้วยแนวคิดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง

          ผลการวิจัยพบว่า (๑) หนี้สินครัวเรือน ภาคเกษตรกรรม มีความเกี่ยวกับข้องกับ ๓ สถานการณ์ คือ ๑) สภาพของหนี้สินครัวเรือนที่เกิดขึ้น มีความสัมพันธ์เกษตรกรรมคืออาชีพทำนาเป็นส่วนมาก ด้านภูมิศาสตร์ พื้นที่เกษตรกรรมมีลักษณะเป็นพื้นที่ราบสูงและทำเกษตรกรรมได้เฉพาะในช่วงหน้าฝนด้านนโยบายของแหล่งเงินกู้ ที่จูงใจและกระตุ้นให้เกษตรกรสามารถกู้เงินมาลงทุนได้ง่ย ด้านเศรษฐกิจ รายได้ของเกษตรกรมีจำกัด เป็นรายได้เกิดขึ้นในช่วงที่ทำเกษตรกรรมได้เท่านั้น ๒) สภาพการบริหารจัดการหนี้สิน เกษตรกร มีแนวปฏิบัติ อ การจัดทำบัญชีครัวเรือน สร้างเครื่อข่ายและสร้างกลุ่มอาชีพ การรวมกลุ่มภาคเกษตรกรรม และขยายเวลาพักการชำระหนี้ ๓) ศักยภาพในการชำระหนี้สิน เกษตรกร ยึดแนวทางการทำเกษตรทางเลือก การเพิ่มรายได้ และการเรียนรู้เพิ่มทักษะทางด้านการเกษตร (๒) ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเกิดหนี้สินครัวเรือน ภาคเกษตรกรรม มาจากปัจจัย ๔ ปัจจัย คือ ๑) การเปลี่ยนแปลงวิถีเกษตรกรรม ๒) ความแปรปรวนของสภาพภูมิอากาศ ๓) การลงทุนภาคเกษตรกรรม ๔) หนี้สินผูกพัน (3) การบริหารจัดการหนี้ครัวเรือนภาคเกษตรกรรม ได้แก่ รูปแบบการบริหารจัดการเชิงพุทธ โดยยึดหลักอริยสัจ ๔ ประกอบด้วย แนวทางที่ ๑ การสร้างแนวร่วม เพื่อเรียนรู้ปัญหา (ทุกข์) ประกอบด้วยแนวปฏิบัติ คือ การรวมพลังชุมชน การเรียนรู้ปัญหาและการแก้ไขร่วมกัน การสร้างเครือข่ายเพื่อประสานความร่วมมือและการสนับสนุน การแก้ปัญหาที่ตัวเราแบบพึ่งตนเอง แนวทางที่ ๒ การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม เพื่อสืบค้นต้นตอของปัญหาและกำจัดเหตุปัจจัยที่เป็นอุปสรรค(สมุทัย) ประกอบด้วยแนวปฏิบัติ คือ การวิเคราะห์ต้นเหตุของปัญหา การลดรายจ่ายส่วนเกินในครอบครัว และการทำบัญชีครัวเรือนอย่างต่อเนื่องและเป็นระบบ แนวทางที่ ต การสร้างชุมชนกัลยาณมิตร เพื่อกำหนดทิศทางการแก้ปัญหาให้บรรลุเป้าหมาย (นิโรธ) ประกอบด้วย - แนวปฏิบัติ คือ สร้างสังคมสิทธิเสรีภาพ สร้างสังคมทางรอด สร้างสังคมทางเลือกสร้างสังคมเอื้ออาทร แนวทางที่ ๔ การกำหนดแบบแผนพัฒนา เพื่อเป็นแนวทางสำหรับการปฏิบัติ (มรรค) ประกอบด้วยแนวปฏิบัติ คือ การจัดสรรรายรับรายจ่ายครัวเรือนให้เป็นระบบ การเพิ่มทางเลือกและโอกาสเพื่อเพิ่มรายได้ การทำตามศักยภาพของตนเองทีละขั้นตอน และใช้ชีวิตพอเพียงบนพื้นฐานความจำเป็น