แนวทางการประยุกต์หลักอภิสมาจารเพื่อส่งเสริมมารยาทของพระสงฆ์ไทย

บทคัดย่อ

          บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ (๑) เพื่อศึกษาสภาพมารยาทของพระสงฆ์ไทยในปัจจุบัน (๒) เพื่อศึกษาอภิสมาจารในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท และ (๓) เพื่อศึกษาแนวทางการประยุกต์หลักอภิสมาจารเพื่อส่งเสริมมารยาทของพระสงฆ์ไทย เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยศึกษาจากเอกสารและสัมภาษณ์ผู้ให้ข้อมูลหลัก ๙ รูป/คน วิเคราะห์เนื้อหาและนำเสนอรายงานในลักษณะการพรรณนาความ

          ผลการวิจัยพบว่า (๑) สภาพมารยาทของพระสงฆ์ในการใช้เครื่องมือสื่อสารและเทคโนโลยีในประเด็นลักษณะของการใช้งานส่วนตัวเพื่อการนำเสนอกิจกรรมและเรื่องราวของผู้ใช้สื่อไม่ว่าจะเป็นการแต่งกายการใช้วาจา การแสดงความคิดเห็นออกสื่อช่องทางที่สร้างขึ้นหรือการอยู่ในสถานที่และภาพส่วนตัวที่ไม่เหมาะสม แต่ก็ได้มีการใช้เครื่องมือสื่อสารร่วมกับการทำงาน การติดต่อสื่อสาร การประชาสัมพันธ์กิจกรรมของวัด การสืบคันหาข้อมูลเพื่อการเรียนรู้ (๒) สภาพมารยาทการปฏิบัติตนในที่สาธารณะในประเด็นการบิณฑบาต การนุ่งห่ม การยืน เดิน นั่ง และการปฏิบัติตนในที่สาธารณะ (๓) สภาพมารยาททางสังคมของพระบวชใหม่ ในประเด็น ค่านิยมการบวชตามประเพณี ที่ไม่ได้ศึกษาพระวินัยก่อนอุปสมบทและความย่อหย่อนในระเบียบปฏิบัติของวัด ในมุมมองเชิงลบส่งผลในวงกว้าง คือ ภาพลักษณ์และความศรัทธาที่มีต่อพระสงฆ์และพระพุทธศาสนา ตลอดจนสะท้อนถึงพระผู้ปกครองและวัดต้นสังกัดที่ไม่สามารถควบคุม ดูแลพระที่อยู่ในการปกครองให้ประพฤติตามหลักของอภิสมาจารได้ การศึกษาอภิสมาจารในพระพุทธศาสนาเป็นหลักธรรมที่พระพุทธเจ้าได้ทรงบัญญัติสิกขาบทที่พระสงฆ์พึงปฏิบัติ ในการแต่งกายนุ่งห่ม การแสดงความเคารพ การบิณฑบาต การฉันภัตตาหาร การสนทนา การยืน เดิน นั่งและการประพฤติตนในที่สาธารณะ และพึงประพฤติด้วยการรักษากาย วาจาใจให้บริบูรณ์เพื่อมารยาทที่งดงามเกิดความเลื่อมใส ศรัทธาของคนในสังคม นำมาใช้เป็นแนวทางการประยุกต์ใช้อภิสมาจารมาส่งเสริมมารยาทของพระสงฆ์ไทย ในระดับบุคคล ประการแรกคือต้องคำนึงถึงวัตถุประสงค์ของการสื่อสารและการสืบค้นข้อมูล การคำนึงถึงผลประโยชน์ต่อตนเอง คณะสงฆ์ สังคม ต้องมีความละอายต่อการประพฤติตนที่ไม่เหมาะสม สร้างจิตสำนึกของการเป็นตัวแทนของพระพุทธเจ้า สร้างจิตสำนึกในการพัฒนาวินัยและคุณธรรมให้เกิดขึ้นกับตนเอง พึงรู้จักกาลเทศะ ตระหนักในมารยาทที่ควรปฏิบัติ และระดับนโยบายนำหลักอภิสมาจารแปลงสู่การปฏิบัติจริง จัดทำคู่มือมารยาทของพระสงฆ์ไทย การเน้นย้ำและสะท้อนให้เห็นถึงความคาดหวังของสังคมต่อพระสงฆ์ ด้วยการบ่มเพาะมารยาทตั้งแต่อยู่ในครอบครัว การให้ความรู้ในทุกระดับการศึกษา จนกระทั่งการเข้ามาบวชฐานะผู้สืบทอดพระพุทธศาสนาเพื่อสร้างความศรัทธาและรักษาพระพุทธศาสนาให้ยั่งยืนสืบไป