การศึกษาคำสอนเรื่องธรรมกายตามแนวของวัดพระธรรมกาย

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ ๑) ศึกษาประวัติความเป็นมาของคำสอนเรื่องธรรมกายในพระพุทธศาสนา ๒) ศึกษาคำสอนเรื่องธรรมกายตามแนวของวัดพระธรรมกาย และ ๓) วิเคราะห์เปรียบเทียบคำสอนเรื่องธรรมกายของวัดพระธรรมกายกับแนวคิดในคัมภีร์อื่นๆ เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร โดยใช้วิธีการพรรณนาเนื้อหาในการวิเคราะห์ข้อมูล

ผลการศึกษาได้แสดงให้เห็นว่า คำสอนเรื่องธรรมกายมีปรากฏในพระไตรปิฎกและคัมภีร์ชั้นรอง ธรรมกายถูกใช้เป็นชื่อเรียกพระพุทธเจ้า ซึ่งหมายถึงที่รวมแห่งธรรมหรือคุณสมบัติทางธรรม ในสมัยนิกายมหายาน ธรรมกายเป็นหนึ่งในหลักตรีกายที่อธิบายถึงสภาวะที่แตกต่างกันของพระพุทธเจ้า ในขณะที่วัดพระธรรมกายถือว่าธรรมกายเป็นกายละเอียดที่สุดของมนุษย์ที่ประกอบด้วยความบริสุทธิ์สูงสุด การปฏิบัติสมาธิของวัดพระธรรมกายมีลักษณะเฉพาะที่เกี่ยวข้องกับการนึกนิมิตดวงแก้วใสที่กลางกาย และในยุคต่อมามีการสอนให้ทำใจว่างเพื่อเข้าสู่สมาธิอย่างลึกซึ้ง การเปรียบเทียบคำสอนของวัดพระธรรมกายกับแนวคิดในคัมภีร์อื่น ๆ พบว่ามีการใช้คำว่า "ธรรมกาย" ในพระไตรปิฎกอยู่ ๔ ครั้ง โดยทั่วไปแล้ว ปราชญ์เถรวาทยอมรับว่าพระพุทธเจ้ามีกาย ๒ ประการ คือ รูปกายและธรรมกาย ส่วนในพระพุทธศาสนามหายานธรรมกายเป็นพระนามเฉพาะที่ใช้เรียกพระพุทธเจ้า ซึ่งมีความสัมพันธ์กับแนวคิดเรื่องตถาคตและนิพพาน